het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hoofdstuk iii
Algemene beginselen van het uitdrukken
van emoties – slot
Het beginsel van de directe werking van het geprikkelde
zenuwstelsel op het lichaam, onafhankelijk van de wil en ten
dele van de gewoonte – verandering van de kleur van het
haar – spiertrillingen – veranderde afscheidingen – zweten –
het uitdrukken van extreme pijn – en van woede, grote
vreugde en panische angst – de tegenstelling tussen emoties
die wel of geen expressieve bewegingen veroorzaken –
stimulerende en deprimerende gemoedstoestanden –
samenvatting
We komen nu bij ons derde beginsel. Dit zegt dat bepaalde hande- [66]
lingen die wij herkennen als uitdrukkingen van bepaalde gemoedstoestanden,
het directe gevolg zijn van de toestand van het zenuwstelsel
en vanaf het begin onafhankelijk zijn geweest van de wil en, in hoge
mate, van gewoonte. Als het zintuiglijk apparaat sterk wordt geprikkeld,
wordt er een overmaat aan zenuwenergie opgewekt en in bepaalde
richtingen doorgegeven, afhankelijk van de verbinding tussen
de zenuwcellen en, in zoverre het spierstelsel erbij betrokken is, van de
aard van de bewegingen die uit gewoonte zijn uitgevoerd. Ook kan de
energietoevoer, naar het schijnt, onderbroken worden. Natuurlijk
wordt elke beweging die wij maken, door de opbouw van het zenuwstelsel
bepaald, maar handelingen die worden uitgevoerd in gehoorzaamheid
aan de wil, of uit gewoonte, of uit het beginsel van antithese,
zijn in dit geval zo veel mogelijk uitgesloten. Het thema dat wij hier
behandelen is zeer onbegrepen, maar moet vanwege het belang ervan
wat uitvoeriger worden besproken, en het is daarbij raadzaam steeds
duidelijk onze onwetendheid te onderkennen.
Het meest opvallende, zij het zeldzame en ongewone voorbeeld
van de directe invloed die het hevig geprikkelde zenuwstelsel op het [67]