het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x1 tekenen van bevestiging, enz.
Tekenen van bevestiging of goedkeuring, en van ontkenning of afkeuring:
knikken en schudden met het hoofd
Ik was benieuwd of de gewone tekenen die wij bij bevestiging en ontkenning
gebruiken, over de hele wereld voorkomen. Deze tekenen
drukken immers in zekere mate onze gevoelens uit, aangezien we met
een glimlach en een verticale knik onze kinderen te kennen geven dat
we hun gedrag goedkeuren; en als we het afkeuren schudden we ons
gefronste hoofd van links naar rechts. Bij baby’s bestaat het eerste afwijzende
optreden in het weigeren van voedsel, en ik heb herhaaldelijk
bij mijn eigen kinderen gemerkt dat zij dit deden door hun hoofd
zijdelings weg te draaien van de borst of van de lepel die ze werd voorgehouden.
Als ze het voedsel goedkeuren en in hun mond nemen,
buigen ze hun hoofd naar voren. Nadat ik deze observaties had gedaan,
werd mij meegedeeld dat dezelfde gedachte ook bij Charma was
opgekomen. 17 Het verdient de aandacht dat er bij het accepteren of innemen
van voedsel slechts een enkele voorwaartse beweging wordt
gemaakt; een enkele knik houdt een bevestiging in. Daarentegen bewegen
kinderen bij het weigeren van voedsel, vooral als het wordt opgedrongen,
vaak hun hoofd een aantal malen van links naar rechts, zoals
wij doen als we ons hoofd ontkennend schudden. In geval van
weigering wordt bovendien niet zelden het hoofd naar achteren gegooid
of gaat de mond dicht, zodat deze bewegingen misschien ook
kunnen dienen als tekenen van ontkenning. De heer Wedgwood
merkt over dit onderwerp op 18 dat “wanneer de stem wordt gebruikt
met gesloten tanden of lippen, hij klinkt als de letter n of m. Daarmee is
misschien het gebruik van het voorvoegsel ne te verklaren dat een ontkenning
betekent, en mogelijk ook van het Griekse μή in dezelfde betekenis.”
Dat deze tekenen aangeboren of instinctief zijn, althans bij de Angelsaksen,
lijkt zeer waarschijnlijk, omdat de blinde en dove Laura
Bridgman “haar ja steeds gepaard doet gaan van het gewone bevestigende
knikje, en haar nee met ons afwijzende schudden van het
hoofd”. Had de heer Lieber niet het tegendeel beweerd 19 , dan zou ik
hebben kunnen denken dat zij deze gebaren zou hebben verworven of
17. Essai sur le Langage, 2 e edit., 1846. Ik ben veel dank verschuldigd aan Mejuffrouw
Wedgwood voor het verschaffen van deze informatie en voor een uittreksel
uit het boek.
18. On the Origin of Language, 1866, p. 91.
19. ‘On the Vocal Sounds of L. Bridgman’, Smithsonian Contributions, 1851, vol. ii,
p. 11.
[273]
[274]