het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[154]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
lezen van een ontroerend verhaal, het bijna onmogelijk is om een licht
trillen of beven van de spieren, die bij jonge kinderen tijdens een
schreeuwbui sterk geactiveerd worden, te voorkomen.
Zeer jonge kinderen plengen geen tranen, of schreien niet, zoals
bij kindermeisjes en artsen algemeen bekend is. Dit is niet alleen toe te
schrijven aan het feit dat de traanklieren nog niet in staat zijn tranen af
te scheiden. Ik heb dit voor het eerst opgemerkt toen ik per ongeluk
met de manchet van mijn jas langs het geopende oog van een van mijn
kinderen streek, die toen zevenenzeventig dagen oud was, waarna dit
oog rijkelijk ging tranen. Hoewel het kind heftig schreeuwde, bleef
het andere oog droog of werd slechts licht met tranen gevuld. Eenzelfde
geringe tranenproductie had tien dagen eerder in beide ogen plaatsgevonden
tijdens een schreeuwbui. Toen het kind, 122 dagen oud,
zeer hard krijste, kwamen de tranen niet over het ooglid heen en
stroomden niet langs zijn wangen. Dat gebeurde pas 17 dagen later, op
de leeftijd van 139 dagen oud. Men heeft op mijn verzoek een paar andere
kinderen geobserveerd en het stadium van onbelemmerd schreien
blijkt zeer variabel te zijn. In het ene geval werden de ogen al vochtig
op een leeftijd van slechts 20 dagen, in een ander geval bij 62 dagen.
Bij twee andere kinderen liepen er nog geen tranen langs het gelaat bij
84 en 110 dagen, maar bij een derde kind rolden ze bij 104 dagen naar
beneden. In één geval, zo werd mij nadrukkelijk verzekerd, stroomden
de tranen op de ongewoon jonge leeftijd van 42 dagen. Het lijkt
alsof bij elk individu de traanklieren enige oefening nodig hebben
voordat ze moeiteloos in actie kunnen komen, ongeveer op dezelfde
manier als waarop allerlei overgeërfde reflexbewegingen en smaakzintuigen
enige oefening vereisen voordat ze onveranderlijk en geperfectioneerd
zijn. Dit is des te waarschijnlijker voor een gewoonte als het
schreien, die moet zijn verworven na de periode waarin de mens zich
afsplitste van de gemeenschappelijke voorouderlijke stam van het genus
Homo en van de niet-schreiende mensapen.
Het is een opmerkelijk feit dat er op zeer jonge leeftijd geen tranen
vloeien door pijn of door een andere geestelijke emotie, omdat later in
het leven geen enkele gevoelsuiting zo algemeen of zo kenmerkend is
als schreien. Als het jonge kind deze gewoonte eenmaal heeft verworven,
wordt hiermee op de meest duidelijke wijze allerlei soorten leed
tot uitdrukking gebracht, zowel lichamelijke pijn als geestelijke spanning,
ook al gaan die vergezeld van andere emoties als angst of woede.
Het karakter van het huilen verandert echter op zeer jonge leeftijd, zoals
ik bij mijn eigen kinderen heb gemerkt – het driftige gehuil verschilt
van verdrietig gehuil. Een dame vertelde mij dat haar kind van