het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.viii gevoelsuitdrukking van opgewektheid
lende delen van de Oude en de Nieuwe Wereld hebben bevestigend
geantwoord op mijn vragen over dit punt, en ze hebben enkele bijzonderheden
gemeld ten aanzien van Hindoestanen, Maleiers en
Nieuw-Zeelanders. Vier waarnemers waren getroffen door de helderheid
van de ogen van de Australiërs, en hetzelfde feit werd bij Hindoestanen,
Nieuw-Zeelanders en de Dajaks van Borneo gezien.
Primitieve stammen drukken hun tevredenheid niet alleen uit
door te glimlachen, maar ook met gebaren die zijn ontleend aan de genoegens
van het eten. Zo haalt de heer Wedgwood 18 een mededeling
van Petherick aan, dat de negers aan de Boven-Nijl allemaal over hun
buik gingen wrijven toen hij hen zijn kralen liet zien. Leichardt zegt
dat de Australiërs bij het zien van zijn paarden en ossen, en vooral van
zijn kangoeroehonden, met hun mond gingen smakken en klakken.
De Groenlanders “die met tevredenheid iets beamen, zuigen de lucht
met een bepaald geluid op” 19 , en dit zou een imitatie kunnen zijn van
het doorslikken van smakelijk voedsel.
Lachen kan onderdrukt worden door een sterke contractie van de
ringspieren van de mond, waardoor wordt tegengegaan dat de grote
jukspier en andere spieren de lippen naar achteren en naar boven trekken.
Soms wordt de onderlip met de tanden vastgehouden en dit geeft
het gelaat een guitige uitdrukking, zoals men bij de blinde en dove
Laura Bridgman heeft waargenomen. 20 De aanleg van de grote jukspier
is nogal variabel en ik heb eens een jonge vrouw gezien bij wie de
neertrekkende mondhoekspieren krachtig in actie kwamen bij het onderdrukken
van een glimlach, hoewel dit haar gelaat op geen enkele
wijze een melancholische uitdrukking gaf, doordat de ogen zo helder
stonden.
Er wordt regelmatig op een geforceerde manier gelachen om bepaalde
gemoedstoestanden, waaronder boosheid, te verhullen of te
verbergen. Zo kunnen we vaak mensen zien lachen om hun schaamte
of verlegenheid te verbergen. Als iemand zijn mond samentrekt alsof
hij een glimlach probeert te voorkomen, ook al gebeurt er niets wat
een glimlach zou opwekken, of is er geen enkele reden om niet toe te
geven aan een glimlach, dan ontstaat er een gekunstelde, ernstige of
pedante gelaatsuitdrukking, maar over dergelijke heterogene uitingen
hoeft hier verder niets gezegd te worden. In geval van spot wordt een
echte of geveinsde glimlach of lach vaak vermengd met de uitdruk-
18. Dictionary of English Etymology, 2 e edit., 1872, Inleiding, p. xliv.
19. Crantz, aangehaald door Tylor, Primitive Culture, 1871, vol. i, p. 169.
20. F. Lieber, Smithsonian Contributions, 1851, vol. ii, p. 7.
[214]