het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[215]
[216]
gevoelsuitdrukking van liefde, enz. hfst.viii
king die eigen is aan geringschatting, en dit kan overgaan in boosaardige
geringschatting of minachting. In dergelijke gevallen is de lach of de
glimlach bedoeld om de hinderlijke persoon duidelijk te maken dat hij
slechts vermakelijkheid oproept.
Liefde, tedere gevoelens, enzovoort
Hoewel het gevoel van liefde, bijvoorbeeld van een moeder voor haar
kind, een van de sterkste emoties is waartoe de geest in staat is, heeft
het nauwelijks enige passende of speciale uitdrukkingsvorm; en dit is
begrijpelijk, omdat het niet uit gewoonte heeft geleid tot een speciale
gedragslijn. Aangezien genegenheid een aangename gewaarwording
is, veroorzaakt zij natuurlijk over het algemeen een beminnelijke
glimlach en een zekere opheldering van de ogen. Meestal is er een
sterke behoefte om de beminde persoon aan te raken en op deze wijze
wordt liefde veel sterker uitgedrukt dan op enige andere wijze. 21 Daarom
verlangen we naar het in onze armen sluiten van diegenen die we
teder liefhebben. We danken deze behoefte waarschijnlijk aan een
geërfde gewoonte, in associatie met het koesteren en verzorgen van
onze kinderen en met de wederzijdse liefkozingen van beminden.
Bij lagere diersoorten zien we hetzelfde beginsel van genoegen dat
wordt verkregen door aanraking in combinatie met liefde. Honden en
katten vinden het prettig tegen hun baas of bazin te schuren, maar ook
wanneer ze door een van beiden worden beklopt of geaaid. Veel apen,
zo werd mij door de verzorgers in de Londense dierentuin verzekerd,
vinden het heerlijk een andere soortgenoot te liefkozen en door andere
geliefkoosd te worden, ook door mensen aan wie ze gehecht zijn.
De heer Bartlett beschreef op mijn verzoek het gedrag van twee chimpansees
– die aanzienlijk ouder waren dan de dieren die meestal in Engeland
worden ingevoerd – op het moment waarop ze voor het eerst
bij elkaar werden gezet. Ze zaten tegenover elkaar en raakten elkaar
met ver uitgestoken lippen aan, waarna de een zijn hand op de schouder
van de ander legde. Daarna sloegen ze hun armen om elkaar heen,
stonden na een tijdje op, elk met een arm om de schouder van de ander,
hieven hun hoofd omhoog, openden hun mond en schreeuwden
van verrukking.
Wij Europeanen zijn zo gewend aan een kus als teken van genegenheid
dat men zou kunnen denken dat het bij de mens is aangebo-
21. De heer Bain (Mental and Moral Science, 1868, p. 239) zegt: “Tederheid is een
aangename emotie, die op uiteenlopende wijze wordt opgewekt, en die de
kracht bezit mensen over te halen tot wederzijdse omhelzing.”