het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.viii lachen
wordingen, twijfel ik er niet aan dat eveneens bepaalde spieren die
naar de bovenlip lopen een matige contractie zullen vertonen. Tegelijkertijd
worden de bovenste en onderste circulaire oogspieren min of
meer aangespannen en bestaat er bovendien een nauwe relatie, zoals in
het hoofdstuk over het schreien is verklaard, tussen met name de onderste
oogspieren en sommige spieren die naar de bovenlip lopen.
Henle merkt wat dit aangaat op 10 , dat als iemand één oog stevig sluit,
hij niet kan voorkomen dat de bovenlip aan diezelfde kant wordt teruggetrokken.
Omgekeerd, als iemand zijn vinger op zijn onderste
ooglid plaatst en daarna zijn bovenste hoektanden zo veel mogelijk
ontbloot, dan zal hij, omdat zijn bovenlip sterk omhoog wordt getrokken,
de spieren van het bovenste ooglid voelen samentrekken. In
Henle’s tekening, afgebeeld in de houtsnede (figuur 2) is te zien dat de
wangspier (musc. malaris, H) die naar de bovenlip loopt, bijna een geheel
vormt met de onderste circulaire oogspier.
Dr. Duchenne heeft mij een grote foto geschonken van een oude
man (verkleind afgebeeld op Plaat III, figuur 4) in zijn gebruikelijke
passieve toestand, en een andere van dezelfde man (figuur 5) waarop
hij op natuurlijke wijze glimlacht. Deze laatste werd door iedereen die
hem te zien kreeg, direct herkend als een natuurgetrouwe weergave.
Hij schonk mij ook, als voorbeeld van een onnatuurlijke of onechte
glimlach, nog een foto (figuur 6) van dezelfde oude man, waarbij de
mondhoeken sterk waren teruggetrokken door het elektriseren van de
grote jukspieren. Dat de uitdrukking niet natuurlijk is, bleek duidelijk,
want toen ik deze foto aan vierentwintig personen liet zien, konden
drie in het geheel niet zeggen wat werd bedoeld, terwijl de anderen,
hoewel zij begrepen dat de uitdrukking een soort glimlach was, antwoordden
in termen als “een ondeugende grap”, “een poging tot lachen”,
“een grijnslach”, “een halfverbaasde lach”, enzovoort. Dr. Duchenne
schrijft de onechtheid van de uitdrukking geheel toe aan het
feit dat de circulaire spieren van de onderste oogleden onvoldoende
werden aangetrokken, want hij legt terecht grote nadruk op de contractie
daarvan voor het uitdrukken van vreugde. Ongetwijfeld bevat
deze visie veel waarheid, maar niet, naar het mij voorkomt, de gehele
waarheid. De contractie van de onderste oogspieren gaat, zoals we
hebben gezien, altijd gepaard met het optrekken van de bovenlip. Als
de inwerking op de bovenlip (figuur 6) geringer zou zijn geweest, dan
10. Handbuch der System. Anat. des Menschen, 1858, vol. i, p. 144. Zie mijn houtsnede
(H, Figuur 2).
[203]
[204]