het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vi schreien
vertonen om luidkeels te krijsen en dus hun mond niet zo wijd openzetten,
zodat de bovengenoemde neertrekkende spieren minder sterk
in actie komen.
Bij een van mijn eigen kinderen heb ik, vanaf zijn achtste levensdag
en nog enige tijd daarna, dikwijls waargenomen dat het eerste teken
van een geleidelijk opkomende schreeuwbui een kleine fronsing
van de wenkbrauwen was, veroorzaakt door de contractie van de
fronsspieren, terwijl tegelijkertijd de haarvaten van het kale hoofd en
van het gelaat rood werden door het bloed. Zodra het krijsen werkelijk
begon, werden alle spieren om de ogen krachtig samengetrokken
en werd de mond wijdgeopend op de hierboven vermelde wijze, zodat
het gelaat in dit vroege stadium al dezelfde vorm aannam als op een
latere leeftijd.
Dr. Piderit 6 legt grote nadruk op de contractie van bepaalde spieren
die de neus omlaag trekken en de neusgaten vernauwen, wat in hoge
mate kenmerkend is voor een huilende gelaatsuitdrukking. De neertrekkende
mondhoekspieren (depressores anguli oris) worden, zoals we
zojuist hebben gezien, gewoonlijk op hetzelfde moment samengetrokken,
en volgens Dr. Duchenne werken ze op deze manier indirect
in op de neus. Kinderen die zwaar verkouden zijn, hebben vaak zo’n
zelfde samengeknepen neus, wat ten minste gedeeltelijk wordt veroorzaakt,
zoals Dr. Langstaff mij vertelde, door hun voortdurende gesnuf
en de daardoor veroorzaakte atmosferische druk aan beide kanten.
Dit samendrukken van de neusgaten bij kinderen die zwaar
verkouden zijn of huilen, schijnt bedoeld te zijn om de stroom slijm en
tranen tegen te houden, en om te voorkomen dat deze vloeistoffen
zich over de bovenlip verspreiden.
Na een langdurige en hevige huilbui zijn de hoofdhuid, het gelaat
en de ogen rood aangelopen, doordat het terugstromen van het bloed
uit het hoofd wordt belemmerd door de verwoede uitademingspogingen,
hoewel de roodheid van de geprikkelde ogen hoofdzakelijk het
gevolg is van het overvloedig plengen van tranen. Alle gelaatsspieren
die krachtig werden samengetrokken, trillen nog een beetje, de bovenlip
staat nog enigszins omhoog of naar buiten gekeerd 7 en de
mondhoeken zijn nog steeds wat naar beneden getrokken. Ik heb bij
mijzelf en ook bij andere volwassen mensen waargenomen, dat wanneer
tranen met moeite worden tegengehouden, bijvoorbeeld bij het
6. Mimik und Physiognomik, 1867, p. 102. Duchenne, Mécanisme de la Phys. Humaine,
Album, p. 34.
7. Dr. Duchenne maakt deze opmerking, ibid. p. 39.
[152]
[153]