het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[35]
het beginsel van hfst.1
toe te schrijven aan imitatie of aan een zekere vorm van meevoelen.
Daarom beweegt iemand die met een schaar iets aan het knippen is,
soms zijn kaken tegelijk met de bladen van de schaar. Kinderen die leren
schrijven, draaien dikwijls op een lachwekkende manier met hun
tong wanneer ze hun vingers op en neer bewegen. Als een zanger tijdens
een concert plotseling een beetje hees wordt, gaan vele aanwezigen
hun keel schrapen, zoals mij werd verzekerd door iemand op wie
ik kan vertrouwen, maar vermoedelijk speelt hierbij gewoonte een
rol, aangezien iedereen in soortgelijke omstandigheden zijn keel
schraapt. Ook heeft men mij verteld dat als een deelnemer tijdens
springwedstrijden een sprong maakt, veel toeschouwers, over het algemeen
mannen en jongens, hun voeten bewegen; maar hierbij speelt
opnieuw gewoonte een rol, want het is zeer twijfelachtig dat vrouwen
dat doen.
Reflexbewegingen
Reflexbewegingen zijn, in de strikte betekenis van het woord, toe te
schrijven aan de prikkeling van een perifere zenuw die deze prikkel
overdraagt aan bepaalde zenuwcellen, die op hun beurt bepaalde spieren
of klieren activeren. Dit kan allemaal plaatsvinden zonder enig gevoel
of bewustzijn onzerzijds, hoewel het er vaak mee gepaard gaat.
Aangezien veel reflexbewegingen zeer expressief zijn, moet het thema
op deze plaats wat uitvoeriger aan de orde komen. Verder zullen we
zien dat sommige geleidelijk overgaan in, en nauwelijks te onderscheiden
zijn van, bewegingen die door gewoonte zijn ontstaan. 9 Hoesten
en niezen zijn bekende voorbeelden van reflexbewegingen. Bij kinderen
is dikwijls de eerste ademhalingsbeweging een nies, hoewel hiertoe
de coördinatie van een groot aantal spieren nodig is. De ademhaling
is deels willekeurig maar voornamelijk reflexmatig en wordt
zonder tussenkomst van de wil op de meest natuurlijke en beste manier
uitgevoerd. Veel van de samengestelde bewegingen zijn reflexmatig.
Een goed voorbeeld hiervan is het vaak aangehaalde experiment
9. Professor Huxley stelt (Elementary Physiology, 5 e ed., p. 305) dat de typische
ruggenmergreflexen natuurlijk zijn, maar dat met behulp van de hersenen, dat
wil zeggen door gewoonte, een eindeloos aantal kunstmatige reflexbewegingen
verworven kan worden. Virchow neemt aan (‘Sammlung wissenschaftl. Vorträge,
etc., Ueber das Rückenmarck, 1871, p. 24, p. 31) dat sommige reflexbewegingen
nauwelijks onderscheiden kunnen worden van instincten; en, zo kan
worden toegevoegd, sommige instincten kunnen niet onderscheiden worden
van geërfde gewoonten.