het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.xi1 verbazing
behoefte om zijn verrassing op een opvallende wijze te tonen en de
bovengenoemde houdingen zijn hiervoor zeer geschikt. Men zou zich
kunnen afvragen waarom verrassing, naast slechts enkele andere gemoedstoestanden,
tot uitdrukking komt door gebaren die tegengesteld
zijn aan andere gebaren. Dit beginsel speelt echter geen rol bij die
emoties die, zoals panische angst, grote vreugde, pijn of razernij, van
nature leiden tot bepaalde handelingen en die bepaalde gevolgen hebben
voor het lichaam; en omdat het hele gestel erbij betrokken is, komen
deze emoties hierdoor al zeer duidelijk tot uitdrukking.
Er is een ander klein gebaar dat verbazing uitdrukt en waarvoor ik
geen verklaring kan geven, namelijk het plaatsen van de hand op de
mond of op een deel van het hoofd. Dit is bij zo veel mensenrassen
waargenomen dat het een natuurlijke oorsprong moet hebben. Een
wilde Australiër werd meegenomen naar een grote kamer vol officiële
papieren, wat hem zeer verraste, en terwijl hij de achterkant van zijn
hand voor zijn lippen hield, riep hij cluck, cluck, cluck. Mevrouw Barber
zegt dat de Kaffers en Fingoes hun verbazing uitdrukken door ernstig
te kijken, hun rechterhand op hun mond te plaatsen en mawo te zeggen,
wat ‘wonderbaarlijk’ betekent. De Bosjesmannen zouden hun
rechterhand naar hun hals brengen en hun hoofd achterover buigen 13 .
De heer Winwood Reade heeft gezien dat de negers aan de westkust
van Afrika bij verrassing met hun hand op hun mond slaan, waarbij ze
zeggen: “Mijn mond kleeft aan me”, dat wil zeggen “aan mijn handen”,
en hij heeft vernomen dat dit hun gewone gebaar is in zo’n situatie.
Kapitein Speedy vertelde me dat de Abessijnen hun rechterhand
op het voorhoofd leggen, met de palm naar buiten. De heer Washington
Matthews ten slotte beweert dat bij de wilde stammen in het westen
van de Verenigde Staten het traditionele teken van verbazing
“wordt gemaakt door de halfdichte hand op de mond te leggen, waarbij
het hoofd vaak voorover wordt gebogen en er soms woorden of
een laag gebrom worden geuit”. Catlin 14 maakt ten aanzien van de
Mandanen en andere indianenstammen dezelfde opmerking over het
met de hand op de mond drukken.
Bewondering
Hierover hoeft weinig gezegd te worden. Bewondering bestaat duidelijk
uit verrassing, geassocieerd met een zeker genoegen en een gevoel
13. Huschke, ibid., p. 18.
14. North American Indians, 3 e edit., 1842, vol. i, p. 105.
[289]