het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[336]
[337]
blozen hfst.xii1
kelijk een blos ontstaat, want verder hebben deze twee geestestoestanden
niets gemeen. Ook verlegenheid wordt om dezelfde reden dikwijls
ten onrechte voor zedigheid gehouden in de zin van nederigheid.
Sommige mensen lopen rood aan, zoals ik zelf heb waargenomen
en mij ook door anderen is verzekerd, bij een plotselinge en onaangename
herinnering. De meest voorkomende oorzaak schijnt te zijn dat
men zich ineens realiseert iemand beloofd te hebben iets te doen, maar
dat heeft nagelaten. Het is mogelijk dat in zo’n geval halfonbewust de
gedachte bij iemand opkomt ‘Wat zal hij wel van me denken?’ en dat
het rood worden dan iets krijgt van een echte blos. Maar of een dergelijk
rood aanlopen te maken heeft met de capillaire bloedcirculatie valt
zeer te betwijfelen, want we moeten ons realiseren dat vrijwel elke
sterke emotie, zoals woede of grote vreugde, op het hart inwerkt en
het gelaat rood doet aanlopen.
Het feit dat een blos in absolute eenzaamheid kan worden opgewekt
lijkt in tegenstelling met het hier ingenomen standpunt, namelijk dat
de gewoonte oorspronkelijk is ontstaan door de gedachte aan wat anderen
van ons denken. Verscheidene dames die veel last hebben van
blozen, zijn eenstemmig wat betreft eenzaamheid, en sommigen menen
dat zij ook in het donker hebben gebloosd. Op grond van hetgeen
de heer Forbes heeft beweerd met betrekking tot de Aymara’s, en op
grond van mijn eigen gewaarwordingen, twijfel ik er niet aan dat deze
laatste bewering juist is. Shakespeare vergiste zich dan ook toen hij Julia,
die namelijk niet alleen was, tegen Romeo liet zeggen (ii, 2):
“Je weet, de nacht omsluiert mijn gezicht;
Mijn wang was anders door een blos gekleurd
Om wat je mij vannacht hebt horen zeggen.”
Wanneer echter een blos in eenzaamheid ontstaat, houdt de oorzaak
bijna altijd verband met de gedachten die anderen over ons hebben –
met handelingen die in hun aanwezigheid werden uitgevoerd of door
hen werden gewantrouwd, maar ook wanneer wij overwegen wat anderen
van ons gedacht zouden kunnen hebben als ze van zo’n handeling
geweten zouden hebben. Niettemin menen een of twee van mijn
informanten dat zij uit schaamte hebben gebloosd bij handelingen die
op geen enkele wijze in verband stonden met andere mensen. Als dat
juist is, moeten we dit toeschrijven aan de kracht van een hardnekkige
gewoonte en de associatie in een gemoedstoestand, die nauw verwant
is aan de toestand waarbij gewoonlijk een blos wordt opgewekt. We