het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[175]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
Om na te gaan in hoeverre deze visie waarschijnlijk is, moeten we
ons realiseren dat de ogen van zeer jonge kinderen gedurende ontelbare
generaties op deze tweeledige wijze zijn beïnvloed, telkens wanneer
ze krijsten. En op grond van het beginsel dat zenuwenergie makkelijk
door de gebruikelijke kanalen vloeit, zullen zelfs een gematigde samendrukking
van de oogbal en een gematigde verwijding van de oogvaten
uiteindelijk, door gewoonte, op de klieren gaan inwerken. Een
analoog voorbeeld is het feit dat de circulaire oogspieren bijna altijd in
geringe mate worden aangespannen, zelfs tijdens een lichte huilbui,
hoewel er dan geen verwijding van de vaten kan zijn en er geen aanleiding
is tot een onaangename gewaarwording binnen de ogen.
Bovendien, wanneer ingewikkelde handelingen of bewegingen
langdurig in strikte gezamenlijkheid zijn uitgevoerd, en ze zijn om
welke reden ook eerst opzettelijk en later uit gewoonte tegengehouden,
dan zullen als de juiste stimulerende voorwaarden zich voordoen,
die onderdelen van de handeling of beweging die het minst door de
wil worden gestuurd, meestal toch onwillekeurig worden uitgevoerd.
De afscheiding door een klier is opmerkelijk onafhankelijk van de invloed
van de wil. Daarom zal, als het individu ouder wordt of de beschaving
van het ras toeneemt, de gewoonte om hard te schreeuwen
of te krijsen in bedwang worden gehouden, en zal er als gevolg daarvan
geen verwijding optreden van de bloedvaten van het oog, terwijl
het toch kan gebeuren dat er nog tranen worden afgescheiden. We
kunnen, zoals eerder is opgemerkt, de spieren rond de ogen van iemand
die een aangrijpend verhaal leest, in zo’n geringe mate zien trekken
of trillen dat het nauwelijks waarneembaar is. In dit geval heeft er
geen gekrijs plaatsgevonden en zijn de bloedvaten niet uitgezet, maar
toch sturen bepaalde zenuwcellen, uit gewoonte, een kleine hoeveelheid
zenuwenergie naar de cellen die de spieren rond de ogen beheersen,
en die sturen eveneens enige energie naar de cellen die de traanklieren
beheersen, want de ogen worden op zo’n moment een weinig
vochtig door tranen. Als de spiertrekkingen rond de ogen en de afscheiding
van tranen volledig zouden zijn tegengegaan, zal er niettemin
vrijwel zeker enige neiging hebben bestaan om zenuwenergie in
diezelfde richtingen te sturen; en daar de traanklieren opmerkelijk onafhankelijk
zijn van de zeggenschap van de wil, kunnen ze toch nog
uitstekend functioneren en zo de gevoelvolle gedachten verraden die
de lezer voor de geest komen, ook al zijn er geen andere uitwendige
tekenen.
Als een nadere toelichting op het standpunt dat hier naar voren
wordt gebracht, wil ik het volgende opmerken. Als onze kinderen in