het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.iv emoties uitdrukken
zijn. Zo beweegt de Tapaya Douglasii, een soort die in Oregon leeft,
zich langzaam en bijt niet, maar hij heeft ook een afschuwelijke kant:
“als hij geërgerd is, springt hij op een uiterst bedreigende manier naar
alles wat op hem is gericht, zet tegelijk zijn bek wijdopen en sist hoorbaar,
waarna hij zijn lichaam oppompt en andere kenmerken van woede
laat zien”. 22
Verscheidene soorten slangen zwellen ook op als ze kwaad worden.
De pofadder (Clotho arietans) is wat dat betreft opmerkelijk, maar
ik denk, na het zorgvuldig bekijken van deze dieren, dat ze niet op deze
manier handelen om hun omvang ogenschijnlijk te vergroten, maar
eenvoudigweg om een grote voorraad lucht in te ademen voor het
voortbrengen van hun verbazingwekkend harde, rauwe en langdurige
gesis. De brilslang maakt zichzelf, bij irritatie, een beetje groter en sist
matig, maar tegelijkertijd tilt hij zijn kop omhoog en rekt door middel
van zijn verlengde voorste ribben de huid aan beide zijden van de hals
uit tot een grote platte schijf – het zogeheten schild. Met een wijdgeopende
bek krijgt hij dan een schrikwekkend uiterlijk. Het voordeel dat
hiermee wordt verkregen moet aanzienlijk zijn, omdat de verminderde
snelheid moet worden gecompenseerd (hoewel die nog steeds
groot is) waarmee hij in opgeblazen toestand uithaalt naar zijn vijand
of prooi; dit kan begrepen worden door het beginsel dat een breed,
dun stuk hout niet zo snel door de lucht kan worden verplaatst als een
kleine ronde stok. De Tropidonotus macrophthalmus, een niet-giftige
slang die in India voorkomt, blaast op dezelfde manier zijn hals op als
hij geërgerd is, en wordt als gevolg daarvan vaak verward met zijn
landgenoot, de dodelijke brilslang. 23 Deze gelijkenis dient in zekere zin
als bescherming van de Tropidonotus. Een andere niet-giftige soort, de
Dasypeltis uit Zuid-Afrika, richt zich omhoog, blaast zijn nek op, sist
en haalt snel uit naar een indringer. 24 Veel andere slangen sissen onder
dergelijke omstandigheden. Ook bewegen ze hun uitgestoken tong
snel heen en weer, en dit kan ertoe bijdragen dat hun uiterlijk nog
schrikwekkender wordt.
Slangen bezitten middelen om behalve gesis andere geluiden voort
te brengen. Vele jaren geleden zag ik in Zuid-Amerika hoe een kwaad
gemaakte giftige Trigonocephalus snel het eind van zijn staart liet trillen,
die, doordat hij tegen het droge gras en tegen twijgjes sloeg, een rate-
22. Zie de beschrijving van de gewoonten van dit dier door Dr. Cooper, aangehaald
in Nature, 27 April 1871, p. 512.
23. Dr. Günther, Reptiles of British India, p. 262.
24. Mr. J. Mansel Weale, Nature, 27 April 1871, p. 508.
[106]