het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.iv emoties uitdrukken
ge arrectores pili en die van de verschillende willekeurige spieren tot
stand zijn gekomen ten behoeve van hetzelfde bijzondere doel? Als we
konden geloven dat de arrectores oorspronkelijk willekeurige spieren
zijn geweest, en dat ze daarna hun streeppatroon hebben verloren en
onwillekeurige spieren zijn geworden, dan is de oorzaak relatief eenvoudig.
Er is mij echter geen enkele aanwijzing bekend die deze visie
ondersteunt. Een omgekeerde overgang zou echter geen groot probleem
opleveren, aangezien de willekeurige spieren in de embryo’s
van de hogere dieren en in de larven van sommige schaaldieren ongestreept,
of glad, zijn. Bovendien bevindt, volgens Leydig 20 , het netwerk
van spieren in de diepere huidlagen van volwassen vogels zich in
een overgangstoestand, want de vezels vertonen niet meer dan sporen
van dwarsstreping.
Er lijkt een andere verklaring mogelijk. We mogen aannemen dat
oorspronkelijk de arrectores pili in een situatie van woede en angst slechts
een geringe directe invloed hebben ondergaan door een verstoring
van het zenuwstelsel, zoals zeker het geval is met ons zogeheten kippenvel
voorafgaande aan een koortsaanval. Omdat dieren gedurende
vele generaties door woede en grote angst herhaaldelijk opgewonden
raakten, zullen als gevolg daarvan de directe effecten van het verstoorde
zenuwstelsel op de huidaanhangsels vrijwel zeker zijn toegenomen
door gewoonte, en door de neiging van de zenuwenergie om snel via
de gebruikelijke kanalen te stromen. We zullen dit standpunt over de
kracht der gewoonte duidelijk bevestigd zien in een later hoofdstuk,
waarin wordt aangetoond dat het haar van een geestelijk gestoord persoon
op een uitzonderlijke manier wordt aangetast door de herhaalde
aanvallen van woede en panische angst. Zodra bij dieren het vermogen
tot het opzetten van haren of veren was versterkt of toegenomen,
zullen ze vaak zijn geconfronteerd met de opgezette veren of haren
van rivaliserende, woedende mannetjes, die daardoor een grotere lichaamsomvang
hadden. Het lijkt in dit geval mogelijk, dat zij tegenover
hun vijanden groter en gevaarlijker hebben willen lijken door
opzettelijk een dreigende houding aan te nemen en harde kreten uit te
stoten, en dat dergelijke houdingen en kreten na verloop van tijd door
gewoonte instinctief zijn geworden. Op deze manier kan er, om hetzelfde
speciale doel te bereiken, een combinatie zijn ontstaan van bewegingen
veroorzaakt door de contractie van willekeurige spieren,
met bewegingen veroorzaakt door onwillekeurige spieren. Het is zelfs
20. Lehrbuch der Histologie, 1857, p. 82.
[103]
[104]