het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[344]
blozen hfst.xii1
waarbij de sensorische cellen van de hersenen onder invloed van de
wil ontvankelijk worden gemaakt voor het ontvangen van intensieve
en afzonderlijke indrukken, vrijwel gelijk aan het proces waarbij de
motorische cellen worden gestimuleerd tot het sturen van zenuwenergie
naar de willekeurige spieren. Er zijn veel punten van overeenkomst
in de werking van sensorische en motorische zenuwcellen, bijvoorbeeld
het bekende feit dat geconcentreerde aandacht op een
zintuig een vermoeidheid veroorzaakt, vergelijkbaar met de langdurige
inspanning van een of andere spier. 45 Wanneer we derhalve opzettelijk
onze aandacht concentreren op een bepaald lichaamsdeel, dan
worden waarschijnlijk de hersencellen die indrukken of gewaarwordingen
ontvangen van dat onderdeel, op een nog onbekende wijze geprikkeld.
Dit zou kunnen verklaren dat er op die plaats, zonder enige
lokale verandering in het gedeelte waarop onze aandacht zich intens
heeft gericht, pijn of eigenaardige gevoelens ervaren of versterkt worden.
Als echter dit lichaamsdeel voorzien is van spieren, dan kunnen we
niet met zekerheid zeggen of, zoals Dr. Michael Foster mij vertelde, er
niet onbewust een geringe impuls naar dergelijke spieren wordt gezonden;
en dit zou een vreemde gewaarwording in dat onderdeel
kunnen veroorzaken.
In een groot aantal gevallen, zoals bij de speeksel- en traanklieren,
het darmkanaal, enzovoort schijnt de invloed van aandacht hoofdzakelijk
of, zoals sommige fysiologen menen, geheel te berusten op het
feit dat het vasomotorische stelsel zodanig wordt geprikkeld dat er
meer bloed kan stromen naar de haarvaten van het betreffende lichaamsdeel.
Deze toegenomen werking van de haarvaten zou in sommige
gevallen vergezeld kunnen gaan van de gelijktijdig toegenomen
activiteit van het zintuiglijk apparaat.
De wijze waarop de geest het vasomotorische stelsel prikkelt, kan
op de volgende wijze onder woorden worden gebracht. Op het moment
waarop wij een zure vrucht proeven, wordt er via de smaakzenuwen
een indruk gestuurd naar een bepaald gedeelte van het sensorium;
dit brengt zenuwenergie over naar het vasomotorische centrum,
waardoor vervolgens de spierwanden van de kleine slagaderen die
door de speekselklieren lopen, kunnen verslappen. Daardoor vloeit er
meer bloed naar deze klieren en scheiden zij een ruime hoeveelheid
45. Professor Laycock heeft dit punt op een zeer interessante wijze besproken. Zie
zijn Nervous Diseases of Women, 1840, p. 110.