het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[162]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
en door het feit dat het terugstromen van het bloed in de aderen wordt
belemmerd. Het is daarom zeker dat zowel de slagaders als de vaten
van het oog min of meer opzwellen tijdens heftige uitademing. De gedetailleerde
bewijsvoering is te vinden in het waardevolle rapport van
Professor Donders. We kunnen het effect op de vaten van het hoofd
zien aan hun zwelling, en aan de paarse kleur van het gelaat van een
persoon die hevig hoest en bijna stikt. Ik mag uit dezelfde betrouwbare
bron vermelden dat het hele oog bij elke heftige uitademing stellig
enigszins naar voren komt. Dat wordt veroorzaakt door het uitzetten
van de bloedvaten achter de oogbal, en dit was te verwachten vanwege
de nauwe relatie tussen het oog en de hersenen. Door het verwijderen
van een deel van de schedel is men te weten gekomen dat de hersenen
bij elke ademhaling omhoog- en omlaaggaan, zoals ook te zien
is aan de nog niet gesloten schedelnaad van baby’s. Ik vermoed dat dit
ook de reden is waarom het lijkt alsof de ogen van iemand die is gewurgd,
uit de kassen puilen.
Wat betreft de bescherming van het oog, die tijdens heftige ademhalingspogingen
optreedt door de druk van de oogleden, concludeert
Professor Donders aan de hand van verschillende waarnemingen dat
deze handeling zonder meer het uitzetten van de bloedvaten beperkt
of volledig tegengaat. 16 Op zulke momenten, zo voegt hij toe, zien wij
niet zelden dat men onbewust de handen op de ogen legt, als het ware
om de oogbal beter te ondersteunen en te beschermen.
We kunnen momenteel echter niet veel verklaringen aandragen
om te bewijzen dat het oog werkelijk wordt beschadigd door gebrek
aan ondersteuning tijdens heftige uitademing, maar toch zijn er enke-
16. Professor Donders merkt op (ibid., p. 28): “Na verwonding van het oog, bijvoorbeeld
na een operatie of bij sommige vormen van inwendige ontstekingen,
hechten wij grote waarde aan een gelijkmatige steun van de gesloten
oogleden, die we dan ook vaak verhogen door het aanbrengen van een verband.
In beide gevallen trachten we zorgvuldig om grote uitademingsdruk te
voorkomen, omdat de nadelen daarvan algemeen bekend zijn.” De heer
Bowman deelde me mee dat bij uitzonderlijk sterke fotofobie, die bij kinderen
gepaard kan gaan met de zogeheten scrofuleuze oftalmie, het hevige pijn
veroorzakende licht gedurende weken of maanden continu wordt buitengesloten,
door het krachtig gesloten houden van de oogleden. Bij het openmaken
van de oogleden vaak werd hij dikwijls getroffen door de bleekheid van
het oog – geen onnatuurlijke bleekheid, maar een afwezig zijn van de rode
kleur die men zou verwachten bij een enigszins ontstoken oppervlak, zoals in
dergelijke gevallen normaal is; en hij is geneigd deze bleekheid toe te schrijven
aan het krachtig sluiten van de ogen.