het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[186]
gevoelsuitdrukking van verdriet: hfst.vii
voorhoofdsrimpels zouden in het marmer geen edele aanblik hebben
geboden. De uitdrukking wordt, zover ik heb kunnen ontdekken,
ook in de schilderijen van de oude meesters niet dikwijls in volledig
uitgewerkte vorm weergegeven, ongetwijfeld om dezelfde reden.
Maar een dame die volledig bekend is met deze uitdrukking, heeft mij
verteld dat zij duidelijk te zien is in Fra Angelico’s ‘Afneming van het
kruis’ in Florence, bij een van de figuren aan de rechterkant, en ik zou
hier nog een paar voorbeelden aan kunnen toevoegen.
Dr. Crichton Browne heeft op mijn verzoek nauwgezet aandacht
besteed aan deze gelaatsuitdrukking bij de talrijke psychiatrische patiënten
die hij in het West Riding Asylum onder zijn hoede heeft, en
bovendien is hij vertrouwd met Duchenne’s foto’s van de werking van
de verdrietsspieren. Hij heeft me meegedeeld dat ze voortdurend
krachtig in werking zijn in gevallen van melancholie, en vooral van
hypochondrie, en dat de permanente lijnen of plooien, veroorzaakt
door de gebruikelijke contractie, kenmerkend zijn voor de gelaatsuitdrukking
van geestelijk gestoorde patiënten die tot deze twee klassen
behoren. Gedurende een aanzienlijke periode observeerde Dr. Browne
intensief drie gevallen van hypochondrie, bij wie de verdrietsspieren
voortdurend waren samengetrokken. Een hiervan was een weduwe
van 51 jaar, die zich inbeeldde dat zij al haar inwendige organen had
verloren en dat haar hele lichaam leeg was. Haar gelaat drukte grote
smart uit en ze sloeg uren achtereen haar halfdichte handen ritmisch
tegen elkaar. De verdrietsspieren waren permanent aangespannen en
de bovenste oogleden vertoonden een welving. Deze toestand hield
maanden aan, waarna ze herstelde en haar gelaat weer de natuurlijke
uitdrukking kreeg. Een tweede geval liet vrijwel dezelfde bijzonderheden
zien; hierbij waren echter ook de mondhoeken naar beneden
getrokken.
De heer Patrick Nicol is zo vriendelijk geweest om voor mij verscheidene
patiënten in het Sussex Lunatic Asylum te observeren en
heeft mij alle mogelijke details gezonden over drie daarvan, die echter
hier niet vermeld hoeven te worden. Aan de hand van waarnemingen
van melancholische patiënten concludeert de heer Nicol dat de binnenste
einden van de wenkbrauwen bijna altijd min of meer zijn opgetrokken,
terwijl de rimpels op het voorhoofd min of meer duidelijk
getekend zijn. In het geval van een jonge vrouw zag hij dat deze rimpels
voortdurend enigszins in beweging waren. In sommige gevallen
staan de mondhoeken naar beneden, vaak slechts in geringe mate. Er
werd vrijwel altijd enig verschil in de gelaatsuitdrukking van de verschillende
melancholische patiënten waargenomen. Over het alge-