het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.ii het beginsel van antithese
te bespringen, worden de hoektanden ontbloot en de oren plat naar
achteren tegen de kop gedrukt, maar met deze laatste bewegingen
houden we ons hier niet bezig. Laten we ons voorstellen dat de hond
plotseling ontdekt dat de man op wie hij afgaat niet een vreemdeling
is, maar zijn baas; en kijkt u dan eens hoe totaal en onmiddellijk zijn
hele houding verandert. In plaats van met gestrekte poten te lopen,
zakt zijn lichaam naar beneden, of eigenlijk knielt hij en begint enthousiast
kronkelende bewegingen te maken; zijn staart staat niet meer
stijf omhoog, maar gaat naar beneden en zwaait van links naar rechts;
zijn haren worden direct glad; zijn oren gaan omlaag en naar achteren,
maar niet plat tegen de kop aan, en zijn lippen hangen slap. Door het
naar achteren trekken van de oren, worden de oogleden uitgerekt, zodat
de ogen er niet meer rond en starend uitzien. Ik moet hieraan toevoegen
dat het dier op zulke momenten opgewonden is uit vreugde;
daarbij wordt een overmaat aan zenuwenergie ontwikkeld, iets dat
normaliter leidt tot een of andere activiteit. Geen van de bovengenoemde
bewegingen, ook al drukken ze duidelijk aanhankelijkheid
uit, heeft enig direct nut voor het dier. Ze zijn, voorzover ik kan begrijpen,
alleen te verklaren uit het feit dat ze volkomen tegengesteld,
antithetisch, zijn aan de houding en de bewegingen die om begrijpelijke
redenen worden aangenomen als een hond van plan is te gaan
vechten, en die altijd woede uitdrukken. Ik verzoek de lezer de vier
tekeningen te bekijken, die zijn toegevoegd om het uiterlijk van een
hond onder deze omstandigheden duidelijk voor de geest te kunnen
halen. Het is echter zeer moeilijk om de aanhankelijkheid van een
hond weer te geven terwijl hij in een aanhalige stemming is en met
zijn staart zwaait, omdat de essentie van de uitdrukking in de aanhoudende
kronkelige bewegingen is gelegen.
We zullen ons nu gaan richten op de kat. Wanneer dit dier door
een hond wordt bedreigd, maakt het op een verrassende manier een
hoge rug, zet zijn haren recht overeind, opent zijn bek en blaast. We
zullen ons hier echter niet bezighouden met deze overbekende houding,
die een combinatie van panische angst en woede tot uitdrukking
brengt, maar alleen met die van razernij of boosheid. Dit is slechts af en
toe te zien als twee katten met elkaar vechten, en ik heb het ooit duidelijk
waargenomen bij een wilde kat die werd geplaagd door een jongetje.
De houding is vrijwel gelijk aan die van een grommende tijger
die tijdens het eten wordt gestoord, zoals iedereen wel eens in een dierentuin
heeft gezien. Het dier neemt een kruipende houding aan, het
lichaam gestrekt, terwijl zijn hele staart, of alleen de punt, van links
naar rechts zwiept of kronkelt. Zijn haar staat zeker niet overeind. Tot
[56]