het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vii schuine wenkbrauwen
alleen bij geestelijke ontreddering. Twee mensen die er, na enige oefening,
in geslaagd waren hun verdrietsspieren in werking te stellen, zagen
in de spiegel dat wanneer ze hun wenkbrauwen in een schuine
stand brachten, op hetzelfde moment onbedoeld hun mondhoeken
naar beneden werden getrokken; en dit gebeurt ook vaak als deze uitdrukking
op natuurlijke wijze ontstaat.
Het vermogen om de verdrietsspieren willekeurig in werking te
stellen, blijkt erfelijk te zijn, zoals bijna alle andere menselijke talenten.
Een vrouw die tot een familie behoorde die beroemd was vanwege
het uitzonderlijke aantal grote toneelspelers en -speelsters, en die zelf [184]
deze gelaatsuitdrukking ‘met buitengewone precisie’ kon produceren,
vertelde aan Dr. Crichton Browne dat haar hele familie dit vermogen
in een opmerkelijke mate had bezeten. Ik vernam eveneens van Dr.
Browne, dat dezelfde erfelijke neiging zich zou hebben uitgestrekt tot
de laatste afstammeling van de familie, die de aanleiding was voor Sir
Walter Scotts roman Red Gauntlet; maar over de held wordt gezegd dat
hij bij elke sterke emotie zijn voorhoofd tot een hoefijzerteken samentrok.
Ik heb ook eens een jonge vrouw gezien wier voorhoofd zich
bijna uit gewoonte op deze wijze aanspande, onafhankelijk van welke
emotie ze op dat moment ook doormaakte.
De verdrietsspieren worden niet erg vaak in het spel gebracht, en
aangezien de werking meestal kortstondig is, ontsnapt zij makkelijk
aan de aandacht. Als deze gelaatsuitdrukking wordt waargenomen,
wordt zij algemeen en direct herkend als een uitdrukking van verdriet
of bezorgdheid, hoewel uit duizend personen die het onderwerp niet
hebben bestudeerd, er niemand is die precies kan zeggen welke verandering
optreedt op het gelaat van het slachtoffer. Waarschijnlijk daarom
wordt er, voorzover ik heb kunnen nagaan, in geen enkele roman
met uitzondering van Red Gauntlet en één ander werk, zelfs niet eens
gezinspeeld op deze gelaatsuitdrukking. De schrijfster van dit laatste
boek behoort, naar men mij heeft verteld, tot de zojuist genoemde toneelspelersfamilie,
zodat haar aandacht om een speciale reden op het
onderwerp zal zijn gericht.
De oude Griekse beeldhouwers waren bekend met deze uitdrukking,
zoals blijkt uit de standbeelden van Laocoön en Arretino. Maar,
zoals Duchenne opmerkt, trokken zij de dwarse rimpels over de hele
breedte van het voorhoofd en begingen daarmee een grote anatomische
fout, iets dat eveneens het geval is bij sommige moderne standbeelden.
Het is echter waarschijnlijker dat deze buitengewoon nauwkeurige
waarnemers de waarheid bewust hebben opgeofferd aan de
schoonheid dan dat zij een fout hebben gemaakt, want rechthoekige [185]