het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[293]
vrees hfst.xi1
hals over kop te vluchten, en die neiging kan zo sterk zijn dat zelfs de
moedigste soldaten door een plotselinge paniek bevangen kunnen
worden.
Als de angst extreem groot wordt, is de vreselijke kreet van panische
angst te horen. Er staan grote zweetdruppels op de huid. Alle lichaamsspieren
zijn verslapt. Al gauw volgt de totale uitputting en
neemt het geestelijk vermogen af. De ingewanden worden aangedaan.
De sluitspieren werken niet meer en kunnen de lichaamsinhoud niet
langer vasthouden.
Dr. J. Crichton Browne gaf mij zo’n treffende uiteenzetting van
intense angst bij een geestelijk gestoorde vrouw van vijfendertig jaar,
dat deze, hoe pijnlijk ook, hier niet mag ontbreken. Wanneer zij een
aanval krijgt, schreeuwt zij: “Dit is de hel!” “Er staat daar een zwarte
vrouw!” “Ik kan niet naar buiten!” en meer van dergelijke uitroepen.
Als ze zo krijst, drukken haar bewegingen afwisselend spanning en
huivering uit, want het ene moment balt ze haar handen samen, houdt
ze haar armen stijf en halfgebogen voor zich, en dan buigt ze plotseling
haar lichaam naar voren, zwaait het snel heen en weer, haalt haar vingers
door haar haren, grijpt haar nek vast en probeert haar kleren af te
scheuren. De musculi sternocleidomastoideus, de spieren die het hoofd op
de borst doen buigen, zijn duidelijk zichtbaar, alsof ze zijn gezwollen,
terwijl de huid eromheen sterk gerimpeld is. Haar haar, dat aan de achterkant
kortgeknipt en, in rustige toestand, glad is, staat nu rechtop.
Het haar aan de voorkant raakt in de war door de bewegingen van haar
handen. Haar gelaatstrekken geven groot geestelijk leed weer. De huid
van het gelaat en de hals is rood aangelopen tot aan het sleutelbeen en
de aderen van het voorhoofd en de hals komen duidelijk uit, alsof het
dikke koorden zijn. De onderlip hangt af en is enigszins binnenstebuiten
gekeerd. De mond staat halfopen, met vooruitgestoken onderkaak.
De wangen zijn hol en vertonen diepe gebogen plooien, die van
de neusvleugels naar de mondhoeken lopen. De neusgaten zelf zijn
opgetrokken en verwijd. De ogen staan wijdopen, de huid eronder
ziet er gezwollen uit en de pupillen zijn groot. Op het voorhoofd staan
veel dwarse rimpels, en de binneneinden van de wenkbrauwen zijn
sterk geplooid door divergerende lijnen, die ontstaan door de krachtige
en aanhoudende contractie van de fronsspieren.
Ook Sir Charles Bell geeft een beschrijving 19 van een aanval van
19. Observations on Italy, 1825, p. 48, zoals aangehaald in The Anatomy of Expression,
p. 168.