het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[75]
[76]
het beginsel van de directe hfst.iii
gedraagt, of de bedoeling heeft, of tenminste de wens koestert zijn vijand
aan te vallen, kan strikt genomen worden gezegd dat het razend is.
Een erfelijke gewoonte om de spieren in te spannen zal dus zijn ontstaan
in combinatie met grote woede, en dit zal direct of indirect verscheidene
organen beïnvloeden, vrijwel op dezelfde wijze als bij hevig
lichamelijk lijden het geval is.
Het hart zal ongetwijfeld ook op een directe manier worden aangedaan,
maar dat zal naar alle waarschijnlijkheid door gewoonte totstandkomen,
vooral omdat het niet door de wil wordt gestuurd. We
weten dat elke grote inspanning die we opzettelijk uitvoeren, het hart
beïnvloedt op grond van mechanische en andere wetten, die hier niet
besproken hoeven te worden. Verder hebben we in het eerste hoofdstuk
gezien dat de zenuwenergie makkelijk via de gebruikelijke kanalen
stroomt – door middel van de zenuwen van willekeurige en onwillekeurige
bewegingen en door die van gewaarwordingen. Zelfs
een matige inspanning zal dus inwerken op het hart; en op basis van
het beginsel van associatie, waarvan al vele voorbeelden zijn gegeven,
kunnen we er vrij zeker van zijn dat elke gewaarwording of emotie,
zoals hevige pijn of razernij, die door gewoonte heeft geleid tot veel
spieractiviteit, onmiddellijk de stroom van zenuwenergie naar het
hart zal beïnvloeden, zelfs al vindt er geen enkele spierinspanning
plaats.
Zoals ik al heb gezegd, wordt het hart veel makkelijker geactiveerd
door gewone associaties, aangezien het niet door de wil wordt gestuurd.
Iemand die een beetje kwaad is, en zelfs iemand die woedend
is, kan misschien wel zijn lichaamsbewegingen onder controle houden,
maar kan niet voorkomen dat zijn hart sneller gaat slaan. Zijn
borstkas zal misschien een paar maal snel op en neer gaan en zijn neusvleugels
zullen enigszins trillen, want de bewegingen van de ademhaling
zijn slechts gedeeltelijk willekeurig. Daarom zullen de gelaatsspieren
die het minst aan de wil gehoorzamen, soms alleen een lichte en
voorbijgaande emotie verraden. Anderzijds zijn de klieren geheel onafhankelijk
van de wil, zodat iemand die verdriet heeft misschien wel
zijn gelaatstrekken onder controle kan houden, maar niet altijd zal
kunnen voorkomen dat er tranen in zijn ogen komen. Een hongerig
persoon, voor wiens neus verleidelijk eten wordt neergezet, laat misschien
niet zijn honger blijken door een of ander uitwendig gebaar,
maar hij zal de afscheiding van speeksel niet kunnen voorkomen.
In een toestand van extatische vreugde of intens plezier bestaat er
een sterke neiging tot het uitvoeren van allerlei doelloze bewegingen
en het uitstoten van allerlei geluiden. We zien dit aan het luid lachen,