het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...
het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...
het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
hfst.v ap<strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> woed<strong>en</strong>de gorilla zou, volg<strong>en</strong>s de beschrijving, zijn kuif opzett<strong>en</strong>,<br />
zijn onderlip lat<strong>en</strong> hang<strong>en</strong>, zijn neusgat<strong>en</strong> groter mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
angstaanjag<strong>en</strong>d geschreeuw lat<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>. De her<strong>en</strong> Savage <strong>en</strong> Wyman 19<br />
bewer<strong>en</strong> dat de hoofdhuid vrij naar achter<strong>en</strong> <strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> bewog<strong>en</strong><br />
kan word<strong>en</strong>, <strong>en</strong> sterk wordt sam<strong>en</strong>getrokk<strong>en</strong> als <strong>het</strong> <strong>dier</strong> opgewond<strong>en</strong><br />
is. Maar ik vermoed dat ze met dit laatste bedoel<strong>en</strong> dat de hoofdhuid<br />
naar b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> wordt getrokk<strong>en</strong>, want ze sprek<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s over de<br />
jonge chimpansee die “zijn w<strong>en</strong>kbrauw<strong>en</strong> krachtig had sam<strong>en</strong>getrokk<strong>en</strong>”<br />
to<strong>en</strong> hij luid schreeuwde. Het sterke vermog<strong>en</strong> <strong>van</strong> gorilla’s, veel<br />
bavian<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere ap<strong>en</strong> om de hoofdhuid te beweg<strong>en</strong>, verdi<strong>en</strong>t aandacht<br />
in verband met <strong>het</strong> vermog<strong>en</strong> dat <strong>en</strong>kele <strong>m<strong>en</strong>s</strong><strong>en</strong> bezitt<strong>en</strong> om<br />
opzettelijk, <strong>het</strong>zij door erfelijkheid of door volharding, hun hoofdhuid<br />
te beweg<strong>en</strong>. 20<br />
Verbazing <strong>en</strong> panische angst<br />
In de Lond<strong>en</strong>se <strong>dier</strong><strong>en</strong>tuin werd op mijn verzoek e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>de zoetwaterschildpad<br />
<strong>bij</strong> e<strong>en</strong> groot aantal ap<strong>en</strong> in dezelfde ruimte geplaatst, die<br />
e<strong>en</strong> ongeremde verbazing toond<strong>en</strong>, maar ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s <strong>en</strong>ige angst. Dit<br />
bleek uit <strong>het</strong> feit dat ze bewegingloos, met wijdgeop<strong>en</strong>de og<strong>en</strong> geconc<strong>en</strong>treerd<br />
blev<strong>en</strong> star<strong>en</strong>, terwijl alle<strong>en</strong> hun w<strong>en</strong>kbrauw<strong>en</strong> voortdur<strong>en</strong>d<br />
op <strong>en</strong> neer ging<strong>en</strong>. Hun gezicht<strong>en</strong> lek<strong>en</strong> wat langer, <strong>en</strong> nu <strong>en</strong> dan ging<strong>en</strong><br />
ze rechtop staan om beter te kunn<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong>. Vaak ded<strong>en</strong> ze e<strong>en</strong><br />
paar stapp<strong>en</strong> achteruit, hield<strong>en</strong> <strong>het</strong> hoofd scheef, om daarna weer geconc<strong>en</strong>treerd<br />
te gaan star<strong>en</strong>. Het was curieus om te zi<strong>en</strong> hoe veel minder<br />
bang ze voor de schildpad war<strong>en</strong> dan voor de lev<strong>en</strong>de slang die ik<br />
vroeger e<strong>en</strong>s in hun hok had gelegd 21 , want na verloop <strong>van</strong> e<strong>en</strong> paar<br />
minut<strong>en</strong> waagd<strong>en</strong> e<strong>en</strong> paar ap<strong>en</strong> <strong>het</strong> dichter<strong>bij</strong> te kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> de schildpad<br />
aan te rak<strong>en</strong>. Anderzijds war<strong>en</strong> sommige grotere bavian<strong>en</strong> zeer<br />
bang <strong>en</strong> grijnsd<strong>en</strong> alsof ze op <strong>het</strong> punt stond<strong>en</strong> om te gaan krijs<strong>en</strong>.<br />
To<strong>en</strong> ik e<strong>en</strong> kleine aangeklede pop aan de Cynopithecus niger liet zi<strong>en</strong>,<br />
bleef hij doodstil staan, staarde aandachtig met wijdop<strong>en</strong> og<strong>en</strong> <strong>en</strong> zette<br />
zijn or<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beetje naar vor<strong>en</strong>. Maar to<strong>en</strong> de schildpad in zijn hok<br />
werd gezet, bewoog deze aap ook zijn lipp<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> vreemde, snelle<br />
<strong>en</strong> kwebbel<strong>en</strong>de manier, wat volg<strong>en</strong>s de verzorger bedoeld was om de<br />
schildpad te kalmer<strong>en</strong> of tevred<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong>.<br />
Ik heb nooit duidelijk kunn<strong>en</strong> waarnem<strong>en</strong> dat de w<strong>en</strong>kbrauw<strong>en</strong> [145]<br />
19. Boston Journal of Nat. Hist., 1845-47, vol. v, p. 423. Over chimpansees, ibid.,<br />
1843-44, vol. iv, p. 365.<br />
20. Zie over dit onderwerp Desc<strong>en</strong>t of Man, vol. i, p. 20.<br />
21. Desc<strong>en</strong>t of Man, vol. i, p. 43.<br />
[144]
Change language