het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

inleiding
vingen bevatten van de bewegingen van de gelaatsspieren. Hij werpt
echter heel weinig licht op de filosofie van het onderwerp. Als Moreau
het bijvoorbeeld heeft over het fronsen, oftewel de contractie of samentrekking
van de spier die door Franse schrijvers de ‘sourcilier’
(Corrugator supercilii) wordt genoemd, merkt hij terecht op: “Cette action
des sourciliers est un des symptômes les plus tranchés de l’expression
des affections pénibles ou concentrées.” [“Deze beweging van de
wenkbrauwen is een van de meest kenmerkende tekenen van pijnlijke
of heftige gevoelens.”] Hij voegt er nog aan toe dat deze spieren, door
de aanhechting en ligging geschikt zijn “à resserrer, à concentrer les
principaux traits de la face, comme il convient dans toutes ces passions
vraiment oppressives ou profondes, dans ces affections dont le sentiment
semble porter l’organisation à revenir sur elle-même, à se contracter
et à s’amoindrir, comme pour offrir moins de prise et de surface à
des impressions redoutable ou importunes”. [“... voor het aantrekken,
aanscherpen van de belangrijkste trekken van het gelaat, zoals kenmerkend
is voor alle werkelijk ondraaglijke en heftige gevoelsuitbarstingen,
voor alle emoties die een organisme in zichzelf lijken te doen keren,
ineen te doen krimpen en weg te kruipen, alsof er dan minder
houvast, minder oppervlak is voor angstaanjagende of verstorende indrukken”.]
Hij die meent dat dit soort opmerkingen enig licht werpen
op de betekenis of op de oorsprong van de verschillende emoties, heeft
over dit onderwerp een geheel andere mening dan ik.
In de hierboven beschreven passage is niet meer dan een geringe,
en mogelijk geen enkele vooruitgang te vinden in de filosofie van het
sur Lavater’ aan het begin van deel i voorzien is van de datum 13 april 1806. In
sommige bibliografieën wordt echter de datum 1805-9 vermeld; maar het lijkt
niet waarschijnlijk dat het jaartal 1805 juist is. Dr. Duchenne merkt op (Mécanisme
de la Physionomie Humaine, 8 e ed., 1862, p. 5 en Archives Générales de Médicine,
Jan. et Fév., 1862), dat de heer Moreau “a composé pour son ouvrage un
article important”, enzovoort, in het jaar 1805, en ik heb in deel i van de uitgave
van 1820, naast de datum van 13 april 1806 waar hierboven naar wordt
verwezen, passages aangetroffen met de datum 12 december 1805, en verder 5
januari 1806. Als gevolg van het feit dat een aantal van deze passages dus in
1805 zijn opgesteld, verleent Dr. Duchenne prioriteit aan Moreau boven Sir C.
Bell, wiens boek, zoals we hebben gezien, in 1806 is verschenen. Dit is een
zeer ongebruikelijke manier om de prioriteit van wetenschappelijke werken
te bepalen; maar dergelijke kwesties zijn van uitzonderlijk gering belang vergeleken
met hun respectievelijke verdiensten. De hierboven genoemde passages
van Moreau en van Le Brun zijn in dit geval en in alle andere gevallen afkomstig
uit de uitgave van 1820 van Lavater, deel iv, p. 228 en deel ix, p. 279.
[4]