het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[159]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
Sir C. Bell 12 verklaart deze handeling op de volgende manier: “Tijdens
elke heftige uitademing, hetzij bij hartelijk gelach of bij geschrei,
gehoest of genies, wordt de oogbal stevig samengedrukt door de vezels
van de circulaire oogspier; dit dient om het vaatstelsel van het inwendige
oog te ondersteunen en het te beschermen tegen een omgekeerde
impuls, die op dat moment wordt doorgegeven naar het bloed in de
aderen. Als we onze borstkas intrekken en de lucht laten ontsnappen,
ontstaat er een vertraging in de bloedstroming in de nek- en hoofdaders;
en als we de lucht krachtiger uitstoten, zet het bloed niet alleen
de bloedvaten uit, maar vloeit weer terug in de zeer kleine vertakkingen.
Als het oog dan onvoldoende zou zijn samengedrukt en geen
weerstand zou bieden tegen de schok, dan zou er onherstelbare schade
kunnen worden aangericht aan de kwetsbare structuur van het inwendige
oog.” Hij voegt daar nog aan toe: “Als we bij een kind, terwijl het
huilt en zich hartstochtelijk verzet, de oogleden van elkaar losmaken
om het oog te onderzoeken, wordt het bindvlies plotseling met bloed
gevuld en keert het ooglid naar buiten, doordat men aan het oog de
ondersteuning van het vaatstelsel en het middel om het te beschermen
tegen de optredende bloedstroom ontneemt.”
Niet alleen bij het krijsen, luid lachen, hoesten en niezen worden
de spieren rond de ogen sterk aangetrokken, zoals Sir C. Bell stelt en
zoals ik zelf vaak heb waargenomen, maar ook bij een aantal analoge
handelingen. Bij de mens worden deze vaten samengetrokken als hij
zijn neus krachtig snuit. Ik vroeg een van mijn zoons eens te schreeuwen
zo hard hij kon, en zo gauw hij begon, trok hij zijn oogspieren
stevig aan. Ik heb dit herhaaldelijk gezien, en toen ik hem vroeg waarom
hij zijn ogen altijd zo stevig sloot, merkte ik dat hij zich daar in het
geheel niet van bewust was: hij handelde instinctmatig of onbewust.
Om deze spieren te kunnen aanspannen, is het niet noodzakelijk
dat de lucht ook werkelijk uit de borstkas wordt gedreven. Het is voldoende
dat de borstkas- en buikspieren krachtig worden samengetrokken,
terwijl er door het sluiten van de stemspleet geen lucht kan
ontsnappen. Door hevig braken of kokhalzen gaat, doordat de borstkas
met lucht wordt gevuld, het middenrif naar beneden; het wordt in
die positie gehouden door het sluiten van de stemspleet, “en eveneens
door de contractie van zijn eigen vezels”. 13 De buikspieren om de
12. The Anatomy of Expression, 1844, p. 106. Zie ook zijn artikel in de Philosophical
Transactions, 1822, p. 284, ibid., 1823, pp. 166 and 289. Eveneens The Nervous
System of the Human Body, 3 e edit., 1836, p. 175.
13. Zie Dr. Brintons beschrijving van het braken, in: Todd’s Cyclop. of Anatomy
and Physiology, 1859, vol. v. Supplement, p. 318.