het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

inleiding
eenvoudiger te geloven dat honden, doordat zij gedurende vele generaties
bij het aandachtig kijken naar een voorwerp, hun oren hebben
gespitst om ieder geluid te kunnen opvangen; en omgekeerd, doordat
ze aandachtig hebben gekeken in de richting van een geluid waarnaar
ze hebben geluisterd, zijn de bewegingen van deze organen door de
langdurige gewoonte sterk aan elkaar gekoppeld geraakt.
Dr. Piderit heeft in 1859 een verhandeling over gelaatsuitdrukkingen
gepubliceerd, die ik nog niet heb gelezen, maar waarin hij, zoals
hij zegt, in veel opzichten Gratiolet vóór is geweest. In 1867 is zijn
Wissenschaftliches System der Mimik und Physiognomik verschenen. Het is
vrijwel onmogelijk in een paar zinnen een redelijk beeld van zijn
standpunten weer te geven; misschien zeggen de volgende twee zinsneden
evenveel als in het kort kan worden uitgelegd: “De expressieve
spierbewegingen zijn ten dele verbonden met denkbeeldige voorwerpen
en ten dele met denkbeeldige zintuiglijke indrukken. In deze bewering
ligt de sleutel tot het begrijpen van alle expressieve spierbewegingen.”
(p. 25) En verder: “Expressieve bewegingen maken zich
hoofdzakelijk kenbaar in de talrijke en beweeglijke gelaatsspieren,
deels omdat de zenuwen waardoor ze tot beweging worden aangezet,
voortkomen uit de meest directe omgeving van de hersenen, maar
deels ook omdat deze spieren dienen ter ondersteuning van de zintuiglijke
organen.” (p. 26) Als Dr. Piderit het werk van Sir C. Bell had
bestudeerd, zou hij waarschijnlijk niet hebben gezegd (p. 101) dat hevig
gelach een frons veroorzaakt omdat het deel uitmaakt van pijn, of
dat tranen de ogen van kinderen irriteren en daarom de contractie opwekken
van de omringende spieren (p. 103). Door het hele boek heen
staan veel goede opmerkingen, waarnaar ik later in dit boek zal verwijzen.
Korte discussies over het uitdrukken van gevoelens zijn te vinden
in allerlei boeken, die hier niet stuk voor stuk genoemd hoeven te
worden. De heer Bain heeft het onderwerp echter in twee van zijn
werken uitvoerig behandeld. Hij zegt 8 : “Ik beschouw de zogenaamde
uitdrukking als onlosmakelijk verbonden met het gevoel. Ik geloof dat
het een algemene wet van de geest is, dat er naast het feit van innerlijke
gevoelens of bewustzijn, een zich over de lichaamsdelen verspreidende
activiteit of opwinding aanwezig is.” Op een andere plaats zegt
8. The Senses and the Intellect, 2 e edit., 1864, pp. 96 en 288. Het voorwoord bij de
eerste editie is gedateerd juni 1855. Zie ook de tweede editie van het werk van
de heer Bain Emotions and Will.
[8]