het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vii schuine wenkbrauwen
len, gaf de arts hem een sinaasappel, die hij speciaal om die reden had
meegebracht; het kind was hier erg blij mee. Toen hij ophield met
huilen, werden alle kenmerkende bewegingen waargenomen, inclusief
de vorming van rechthoekige rimpels in het midden van het voorhoofd.
Ten slotte kwam ik op straat een klein drie- à vierjarig meisje
tegen dat geschrokken was van een hond, en toen ik haar vroeg wat er
aan de hand was, hield ze op met jammeren, waarna haar wenkbrauwen
onmiddellijk in een buitengewoon schuine stand gingen staan.
Hier hebben wij dan, en daaraan kan ik niet twijfelen, de sleutel tot
de oplossing van de vraag waarom bij verdriet de centrale fasciae van
de voorhoofdsspier en de spieren rond de ogen tegengesteld aan elkaar
werken – of hun contractie nu langdurig is, zoals bij melancholische
geestelijk gestoorde mensen, of kortstondig, zoals om een of andere
onbeduidende reden bij ontreddering. Wij allemaal hebben, als kind,
herhaaldelijk onze oogspieren, fronsspieren en piramidespieren samengetrokken
om onze ogen tijdens het krijsen te beschermen. Onze
voorouders hebben vele generaties lang hetzelfde gedaan, en hoewel
wij bij het ouder worden makkelijk het uiten van kreten kunnen
voorkomen als we ons ontredderd voelen, kunnen we door de langdurige
gewoonte niet altijd voorkomen dat er een geringe contractie
van bovengenoemde spieren optreedt. We nemen deze contractie, als
zij gering is, niet eens bij onszelf waar, of proberen haar niet tegen te
gaan. Maar de piramidale spieren schijnen minder door de wil te worden
beheerst dan de andere aanverwante spieren, en als zij goed ontwikkeld
zijn, kan hun contractie alleen worden tegengegaan door de
antagonistische contractie van de centrale fasciae van de voorhoofdsspier.
Wanneer deze fasciae zich krachtig aanspannen, dan volgt hieruit
noodzakelijkerwijs het schuintrekken van de wenkbrauwen, het
samentrekken van de binnenste einden ervan en de vorming van de
rechthoekige plooien in het midden van het voorhoofd. Daar kinderen
en vrouwen veel vaker ongeremd huilen dan mannen, en daar volwassenen
van beide geslachten zelden schreien behalve bij geestelijke
ontreddering, kunnen we begrijpen waarom we de verdrietsspieren
vaker in werking zien – zoals ik meen dat het geval is – bij kinderen en
vrouwen dan bij mannen, en bij volwassenen van beide geslachten alleen
bij geestelijk lijden. In sommige van de hiervoor vermelde voorbeelden,
zoals in dat van de arme Dhangar-vrouw en van de Hindoestaanse
man, werd de activiteit van de verdrietsspieren snel gevolgd
door bitter geschrei. In alle gevallen van verdriet, of het groot of klein
is, sturen onze hersenen door langdurige gewoonte een opdracht naar
bepaalde spieren om zich samen te trekken, alsof we nog steeds baby’s
[192]
[193]