het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.xii1 blozen
eenzaamheid is zelfs de kwetsbaarste persoon geheel onverschillig over
zijn uiterlijk. We zijn gevoeliger voor veroordeling of afkeuring dan
voor goedkeuring, en als gevolg daarvan blozen we veel sneller bij
kleinerende of spottende opmerkingen over ons uiterlijk of gedrag dan
bij loftuitingen. Maar lof en bewondering zijn ongetwijfeld zeer doeltreffend:
een bekoorlijk meisje kan gaan blozen als ze wordt aangestaard
door een man, hoewel ze heel goed weet dat hij niet geringschattend
naar haar kijkt. Veel kinderen, evenals oude en gevoelige
personen, zullen blozen als hun veel lof wordt toegezwaaid. Hierna zal
de vraag worden besproken hoe het is gekomen dat vooral de haarvaten
van het gelaat zich direct met bloed vullen, zodra we ons ervan bewust
zijn dat anderen op ons uiterlijk letten.
Ik zal nu mijn redenen geven, waarom ik geloof dat bij het verkrijgen
van de gewoonte van het blozen, de aandacht gericht op de fysieke
verschijning het essentiële element is geweest, en niet de aandacht
gericht op moreel gedrag. Afzonderlijk zijn deze redenen van gering
belang, maar in combinatie krijgen ze, naar het mij schijnt, een aanzienlijk
gewicht. Het is algemeen bekend dat niets een verlegen persoon
zo sterk doet blozen als een opmerking, ook al is die onbeduidend,
over zijn uiterlijk. Men kan zelfs niet op de jurk van een snel
blozende vrouw wijzen zonder dat haar gelaat knalrood wordt, en het
is voldoende om intens naar bepaalde mensen te staren om hen, zoals
Coleridge opmerkt, te doen blozen – “hij die dit kan verklaren, verklare
het”. 23
Bij de twee albino’s die door Dr. Burgess 24 werden geobserveerd,
werd “steeds weer de geringste poging om hun eigenaardigheden te
onderzoeken” gevolgd door een hevig blozen. Vrouwen zijn gevoeliger
over hun fysieke verschijning dan mannen, met name oudere
vrouwen in vergelijking met oudere mannen, en zij blozen daarom
veel overvloediger. Jongeren van beide seksen zijn op dit punt veel gevoeliger
dan oude mensen en blozen dan ook ongeremder dan ouderen.
Zeer jonge kinderen blozen niet en vertonen evenmin de andere
tekenen van zelfbewustzijn die gewoonlijk het blozen vergezellen.
Het is een van hun grootste charmes dat ze helemaal niet nadenken
over wat anderen van hen vinden. Op zo’n vroege leeftijd zullen ze
een vreemde, als ware hij een levenloos voorwerp, met een starre blik
aanstaren, zonder met hun ogen te knipperen, iets dat wij, ouderen,
hen niet kunnen nadoen.
23. In een bespreking van het zogenoemde dierlijke magnetisme, in Table Talk,
vol. i.
24. Ibid., p. 40.
[328]