het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x1 het ophalen van de schouders
loze angst na aan toe is het uit te schreeuwen. Hij wordt afgeschilderd
met schouders die bijna tot aan zijn oren zijn opgetrokken, en dit verklaart
direct dat er niet wordt gedacht aan verzet.
Hoewel het ophalen van de schouders over het algemeen betekent
‘Ik kan dit of dat niet doen’, kan het door een kleine verandering soms
ook betekenen ‘Ik wil dit niet doen’. In dat geval drukt de beweging
een koppige vastbeslotenheid uit om niet te handelen. Olmsted beschrijft
15 hoe een indiaan in Texas heftig zijn schouders ophaalde toen
men hem vertelde dat een groep mannen niet uit Amerikanen maar uit
Duitsers bestond, waarmee hij aangaf dat hij niets met hen te maken
wilde hebben. Nukkige en eigenzinnige kinderen hebben soms hun
beide schouders hoog opgetrokken, maar deze beweging wordt niet
geassocieerd met andere gebaren die over het algemeen gepaard gaan
met een echte schouderophaling. Een uitstekende waarnemer 16 zegt
bij de beschrijving van een jongeman die niet van plan was aan zijn vaders
wens te voldoen: “Hij stopte zijn handen diep in zijn zakken en
trok zijn schouders tot aan zijn oren, wat een duidelijke waarschuwing
was dat, wat er ook gebeurt, eerder een rots van zijn vaste basis zou
vliegen dan dat Jack zou toegeven, en dat elke vermaning over deze
kwestie volkomen zinloos was. Zodra de zoon weer zijn eigen gang
kon gaan, zette hij zijn schouders in hun natuurlijke stand.”
Berusting wordt soms getoond door de geopende handen op het
onderlichaam te plaatsen, de ene over de andere. Ik zou dit kleine gebaar
zelfs geen terloopse opmerking waard hebben gevonden, ware
het niet dat Dr. W. Ogle tegen me zei, dat hij het twee of drie keer had
waargenomen bij patiënten die werden klaargemaakt voor een operatie
onder verdoving met chloroform. Ze toonden geen grote angst,
maar leken door deze houding van de handen duidelijk te maken dat
zij het besluit hadden genomen om te berusten in het onvermijdelijke.
We zullen nu nagaan waarom mensen in alle delen van de wereld
hun schouders ophalen als ze voelen – of ze dit gevoel nu wel of niet
willen tonen – dat zij iets niet willen of niet kunnen doen, of als ze zich
er niet tegen verzetten dat iemand anders iets doet, waarbij ze tegelijkertijd
vaak hun ellebogen naar binnen draaien, hun handpalmen en
gespreide vingers laten zien, hun hoofd vaak een beetje naar één kant
gooien, hun wenkbrauwen optrekken en hun mond openen. Een dergelijke
gemoedstoestand is óf eenvoudigweg passief, óf toont het be-
14. Anatomy of Expression, p. 166.
15. Journey Through Texas, p. 352.
16. Mevrouw Oliphant, The Brownlows, vol. ii, p. 206.
[271]