het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[9]
[10]
inleiding
hij: “Een aanzienlijk aantal feiten kan worden ondergebracht in het
volgende beginsel: namelijk, dat een aangename toestand verbonden is
met een toename, en een pijnlijke toestand met een vermindering van
sommige of alle levensfuncties.” Maar de hierboven genoemde wet
van de zich verspreidende activiteit van gevoelens lijkt te algemeen
om veel licht te kunnen werpen op bijzondere gevoelsuitdrukkingen.
Bij zijn bespreking van gevoelens in Principles of Psychology (1855),
maakt de heer Herbert Spencer de volgende opmerkingen: “Grote
vrees drukt zich uit in geschreeuw, in pogingen zich te verstoppen of
te ontsnappen, in hartkloppingen en trillingen; en dit zijn nu precies
de uitingsvormen die zullen optreden bij de werkelijke ervaring van
het kwaad dat wordt gevreesd. Destructieve gevoelsuitbarstingen zijn
waar te nemen uit de algehele gespannenheid van het spierstelsel, het
knarsen van de tanden en het uitsteken van de klauwen, de wijdge -
opende ogen en neusgaten, in het gegrom; dit zijn afgezwakte vormen
van de handelingen die samengaan met het doden van een prooi.”
Hier hebben we, naar mijn mening, de ware theorie van een groot
aantal gevoelsuitdrukkingen, maar het voornaamste belang en de
grootste moeilijkheid van dit onderwerp is gelegen in het overdenken
van de verbazingwekkend ingewikkelde gevolgen. Ik concludeer dat
al eerder iemand anders (hoewel ik niet heb kunnen achterhalen wie
hij is) een vrijwel gelijk standpunt naar voren heeft gebracht, want Sir
C. Bell zegt 9 : “Men heeft beweerd dat wat men de uitwendige tekenen
van een gevoelsuitbarsting noemt, slechts bijverschijnselen zijn
van de willekeurige bewegingen die het lichaam nodig acht.” De heer
Spencer heeft ook een waardevolle verhandeling gepubliceerd over de
fysiologie van het lachen 10 , waarin hij nadrukkelijk wijst op de “algemene
wet dat een gevoel zich bij het bereiken van een zekere intensiteit,
gewoonlijk openbaart in lichaamsactiviteit”; en dat “een overmaat
aan zenuwenergie die niet wordt gestuurd door enige beweegreden,
duidelijk eerst de meest gebruikelijke wegen zal nemen; en als daarmee
niet kan worden volstaan, zal zij overvloeien naar minder gebruikelijke
wegen”. Deze wet is volgens mij van het grootste belang bij het
brengen van klaarheid in ons onderwerp. 11
9. The Anatomy of Expression, 3 e edit., p. 121.
10. Essays, Scientific, Political and Speculative, tweede reeks, 1863, p. 111. In de eerste
reeks verhandelingen staat een discussie over het lachen die mij van zeer
weinig waarde lijkt.
11. Sinds de publicatie van de zojuist genoemde verhandeling heeft de heer Spencer
een essay geschreven over ‘zeden en zedelijke opvattingen’, Fortnigthly