het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hoofdstuk xii
Verrassing – verbazing – vrees – ontzetting
Verrassing, verbazing – het optrekken van de wenkbrauwen –
het openen van de mond – het vooruitsteken van de lippen –
gebaren die samengaan met verrassing – bewondering –
vrees – panische angst – het rechtop gaan staan van de haren
– contractie van de platysma, de huidspier in de hals –
verwijding van de pupillen – ontzetting – conclusie
Onverhoedse en intense aandacht kan geleidelijk overgaan in verrassing,
dan in verbazing en vervolgens in verbijstering. De laatste
geestestoestand is nauw verwant aan panische angst. Aandacht blijkt
uit een licht optrekken van de wenkbrauwen, die veel sterker omhooggaan
als de aandacht overgaat in verrassing, waarbij ook de ogen
en mond wijd openstaan. Het optrekken van de wenkbrauwen is nodig
omdat de ogen snel en wijdgeopend moeten worden, en deze beweging
veroorzaakt dwarse rimpels over het voorhoofd. De mate
waarin de ogen en de mond worden geopend, komt overeen met de
mate van de verrassing, maar deze bewegingen moeten gecoördineerd
zijn, omdat een wijd openstaande mond met slechts licht opgetrokken
wenkbrauwen een betekenisloze grimas tot gevolg heeft, zoals Dr.
Duchenne in een van zijn foto’s heeft aangetoond. 1 Anderzijds ziet
men vaak iemand die verrassing voorwendt door alleen zijn wenkbrauwen
op te trekken.
Dr. Duchenne heeft me een foto geschonken van een oude man,
bij wie de wenkbrauwen duidelijk opgetrokken en gebogen waren
door elektrisering van de voorhoofdsspier, terwijl zijn mond uit eigen
beweging geopend was. Op deze plaat komt de verrassing zeer waarheidsgetrouw
tot uitdrukking. Van de vierentwintig mensen aan wie
1. Mécanisme de la Physionomie, Album, 1862, p. 42.
[278]
[279]