het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[57]
het beginsel van antithese hfst.ii
zover zijn houding en bewegingen bijna gelijk aan die wanneer het
dier zijn prooi gaat bespringen en ongetwijfeld woest is. Maar als hij
zich klaarmaakt voor een gevecht, staan de oren strak naar achteren;
verder houdt hij zijn bek gedeeltelijk open en laat z’n tanden zien,
steekt de voorpoten nu en dan vooruit met uitgezette nagels en gromt
af en toe hevig. (Zie figuur 9 en figuur 10.) Deze bewegingen zijn allemaal,
of bijna allemaal, een natuurlijk gevolg (zoals hierna zal worden
verklaard) van de manier waarop, en de bedoeling waarmee, een kat
een vijand aanvalt.
Als we nu kijken naar een kat in een geheel tegengestelde stemming,
waarin ze zich aanhankelijk en aanhalig gedraagt tegenover haar
baas, zal het u opvallen dat ook haar houding in elk opzicht tegengesteld
is. Ze staat dan met rechte poten en een enigszins hoge rug, waardoor
de haren wat borstelig lijken maar niet overeind staan; de staart
staat strak en loodrecht omhoog in plaats van gestrekt heen en weer te
zwaaien; de spitse oren staan rechtop, de bek is dicht, en ze wrijft spinnend
in plaats van grommend langs haar baas. Verder moet worden gewezen
op het sterke verschil tussen de aanhankelijke houding van een
kat en die van een aanhalige hond met zijn ineengedoken en kronkelige
lichaam, zijn naar beneden gerichte en kwispelende staart en zijn
achterwaarts getrokken oren. De tegenstelling tussen de houding en
bewegingen van deze twee vleesetende dieren in eenzelfde vergenoegde
en aanhankelijke stemming, kan naar mijn mening alleen worden
verklaard door het feit dat hun bewegingen volledig antithetisch
zijn aan de bewegingen die van nature worden aangenomen, wanneer
de dieren woest zijn, gereed zijn om te vechten, of om hun prooi te
grijpen.
Bij deze voorbeelden van de hond en de kat hebben we alle redenen
te geloven dat zowel vijandelijke als aanhankelijke gebaren aangeboren
of geërfd zijn, omdat ze bij de verschillende rassen binnen een
soort, en bij alle jonge en oude individuen van hetzelfde ras vrijwel
identiek zijn.
Ik zal nog één ander voorbeeld van antithese in gevoelsuitdrukkingen
geven. Ik had vroeger een grote hond die, zoals alle honden, heel
graag meeging voor een wandeling. Hij toonde zijn genoegen door
statig met hoge stappen voor mij uit te trippelen, de kop omhoog, de
oren halfopgestoken, en met een rechtopstaande maar niet stijve staart.
Niet ver van mijn huis splitst zich een pad naar rechts af, dat naar de
broeikas loopt waar ik vaak heenging om even naar mijn proefplanten
te kijken. Dat was altijd een grote teleurstelling voor de hond, aangezien
hij niet wist of ik daarna mijn wandeling zou voortzetten. De on-