het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.xi1 verbazing
te ver openstaat terwijl de lippen aanzienlijk vooruitsteken, wordt een
blazend, sissend of fluitend geluid geproduceerd. De heer R. Brough
Smyth vertelde me, dat toen ze een Australiër uit het binnenland hadden
meegenomen naar het theater waar hij een acrobaat snelle salto’s
zag maken, “hij hogelijk verbaasd was en zijn lippen vooruitstak,
waarbij hij met zijn mond een geluid maakte alsof hij een lucifer uitblies”.
Volgens de heer Bulmer roepen de Australiërs korki, “en rekken
ze hierbij de mond uit alsof ze zullen gaan fluiten”. Wij Europeanen
fluiten ook vaak als teken van verrassing. Zo wordt in een onlangs verschenen
roman 10 gezegd: “Hier drukte de man zijn verbazing en afkeuring
uit door middel van een langdurig gefluit.” Een Kaffer-meisje,
zo deelt de heer J. Mansel Weale mee, “trok, toen zij hoorde hoe
hoog de prijs van een artikel was, de wenkbrauwen op en floot als een
Europeaan”. De heer Wedgwood merkt op dat dergelijke geluiden
opgeschreven worden als “tsst” en dienen als uitroep van verrassing.
Volgens drie andere waarnemers tonen Australiërs hun verbazing
vaak door een klokkend geluid. Ook Europeanen uiten lichte verrassing
soms door een klokkend geluidje, dat bijna hetzelfde klinkt. We
hebben gezien dat we onze mond plotseling openen als we schrikken,
en als dan toevallig de tong tegen het gehemelte gedrukt zit, zal door
het snelle wegtrekken ervan een dergelijk geluid worden geproduceerd,
en daarom is het een uitdrukking van verrassing geworden.
We gaan ons nu richten op de lichaamsgebaren. Een verraste persoon
steekt dikwijls zijn geopende handen hoog boven zijn hoofd of,
door zijn armen te buigen, slechts ter hoogte van zijn gelaat. De gestrekte
handpalmen zijn gericht naar de persoon die de emotie veroorzaakt,
terwijl de gestrekte vingers los van elkaar zijn. Dit gebaar
wordt door de heer Rejlander afgebeeld in Plaat VIII figuur 1. In Leonardo
da Vinci’s ‘Het laatste avondmaal’ houden twee van de apostelen
hun handen half opgetild, waarmee ze duidelijk hun verbazing
uitdrukken. Een betrouwbare waarnemer vertelde me dat hij onlangs
zijn vrouw in een uiterst onverwachte toestand had aangetroffen:
“Zij schrok, opende haar mond en ogen zeer wijd en gooide
haar beide armen boven haar hoofd.” Verscheidene jaren geleden
werd ik verrast, toen ik een paar van mijn jonge kinderen in alle
ernst met elkaar iets op de grond zag doen, maar de afstand was te
groot om hun te vragen wat ze deden. Ik gooide daarom mijn vlakke
handen met gestrekte vingers boven mijn hoofd en zodra ik dit had
10. Wenderholme, vol. ii, p. 91.
[286]
[287]