het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[172]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
permanente zweren op het hoornvlies wordt het netvlies uitzonderlijk
gevoelig voor licht, en heeft zelfs blootstelling aan gewoon daglicht al
een krachtig en aanhoudend dichtknijpen van de oogleden en een
overmatige tranenvloed tot gevolg. Als mensen die eigenlijk bolle
brillenglazen zouden moeten gebruiken, uit gewoonte het afnemende
accommodatievermogen te veel belasten, heeft dit dikwijls een overmatige
afscheiding van tranen tot gevolg en wordt het netvlies makkelijk
overgevoelig voor licht. Over het algemeen gaan ziekelijke aandoeningen
van het oogoppervlak en van de oogstructuren die bij de
accommodatie zijn betrokken, vaak samen met een sterke afscheiding
van tranen. Een verharding van de oogbal die niet tot ontstekingen
leidt, maar wijst op een gebrek aan evenwicht tussen de vloeistoffen
die worden uitgescheiden en weer worden opgenomen door de inwendige
oogvaten, gaat gewoonlijk niet gepaard met enige tranenvloed.
Als het evenwicht naar de andere kant doorslaat en het oog te
zacht wordt, is er een grotere neiging tot het vloeien van tranen. Ten
slotte zijn er talloze ziekelijke toestanden en structuurveranderingen
van de ogen, en zelfs vreselijke ontstekingen, die plaatsvinden zonder
of met een geringe afscheiding van tranen.
Omdat het indirect te maken heeft met ons onderwerp, moet ook
worden vermeld dat het oog en de aangrenzende delen – naast de reflexmatige
inwerking op de traanklieren – onderhevig zijn aan een bijzonder
groot aantal reflexen en geassocieerde bewegingen, gewaarwordingen
en handelingen. Als een heldere lichtstraal alleen op het
netvlies van één oog valt, trekt de iris samen, maar de iris van het andere
oog zal pas na een meetbaar tijdsverloop veranderen. De iris verandert
ook van vorm bij het accommoderen als men dichtbij of in de
verte wil kijken, en als men de ogen op één punt richt. 23 Iedereen weet
dat bij intens helder licht het naar beneden trekken van de wenkbrauwen
niet kan worden tegengegaan. De oogleden knipperen ook onwillekeurig
als een voorwerp vlakbij de ogen wordt bewogen, of wanneer
men plotseling een geluid hoort. Het bekende voorbeeld dat
sommige mensen gaan niezen van helder licht is nog vreemder, want
hier verspreidt de zenuwenergie zich vanuit bepaalde zenuwcellen die
in verbinding staan met het netvlies, naar de gevoelszenuwen van de
neus, waardoor deze gaat kriebelen, en vandaar naar de cellen die de
verschillende ademhalingsspieren (inclusief de oogspieren) sturen, die
23. Zie over verscheidene van deze punten, Professor Donders, On the Anomalies
of Accommodation and Refraction of the Eye, 1864, p. 573.