pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

122 Jaros³aw Dobkowskiokazaæ siê bardzo u¿yteczna w sensie podnoszenia poziomu œwiadomoœciprawnej i kszta³towania postaw wobec prawa, a wiêc liczy siê nie tylkorepresja i prewencja indywidualna, ale tak¿e szerszy kontekst spo³ecznegodzia³ania prawa. Nawi¹zuj¹c do prawa podatkowego, mo¿na powiedzieæ, ¿eskutecznoœæ podatnika mierzona jest nie wygran¹ w s¹dzie, ale tym, czy spórpodatkowy zostanie zakoñczony na najni¿szym poziomie stosowania prawa,czyli na etapie samoobliczenia podatku. W optymalnym modelu realizacjibezpoœrednio dzia³aj¹cego prawa administracyjnego dyskurs koñczy siê zatemna najni¿szym etapie jego kontroli 34 .Ponadto sfera dostosowania siê do prawa obejmuje umowy cywilnoprawnejako prawne formy dzia³ania administracji. Pomijaj¹c problem umów adhezyjnych,gdzie strona ma ograniczon¹ swobodê kszta³towania ich treœci,autorzy zajmuj¹cy siê teori¹ argumentacji pisz¹ o nadmiernym formalizmie,dla którego alternatyw¹ jest konwencjonalizacja 35 . Rodz¹ siê tu jednak pytaniaw odniesieniu do kultury kontraktu: Czy z administracj¹ w polskimwydaniu mo¿na siê umówiæ na cokolwiek? Czy jest to wiarygodny partner,dla którego wa¿na jest zasada pacta sunt servanda?Na zakoñczenie chcia³bym przybli¿yæ badania sposobów orzekania s¹dowegoprzez sêdziów s¹dów administracyjnych w Polsce, przeprowadzoneprzez dwóch profesorów z Oxfordu 36 . Poœrednio stwierdzaj¹ oni, ¿e bez teoriiargumentacji (nazwanej przez nich wspó³czesnym modelem orzekania) s¹downictwoadministracyjne odbywa siê jedynie na podstawie regu³ – standardówwewnêtrznych (wyk³adnia jêzykowa, systemowa, hierarchicznoœænorm, linia orzecznicza), a przecie¿ równie wa¿ne s¹ zasady – standardyzewnêtrzne (intencja ustawodawcy, cel regulacji, interes publiczny, wolnoœæjednostki), standardy konstytucyjne i miêdzynarodowe. Takie orzekanie jestspowodowane – zdaniem tych autorów – tak¿e formalizmem, który przejawiasiê m.in. w du¿ej liczbie powierzonych spraw czy czasoch³onnoœci przygotowaniawielostronnej argumentacji prawnej. Teoria argumentacji prezentujenatomiast antyformalizm 37 w tym znaczeniu, ¿e przeciwstawia siê logiceformalnej, ale popiera tzw. aktywizm sêdziowski 38 .34 R. Mastalski, Stosowanie prawa podatkowego, Warszawa – Kraków 2008, s. 152 i n.35 S. Czepita, Formalizacja a konwencjonalizacja dzia³añ w prawie, [w:] Konwencjonalnei formalne aspekty prawa, pod red. S. Czepity, Szczecin 2006, s. 9 i n.; idem, Formalizacjai konwencjonalizacja w systemie prawnym, [w:] System prawny a porz¹dek prawny..., s. 109 i n.36 D. Galligan, M. Matczak, Strategie orzekania s¹dowego. O wykonywaniu w³adzy dyskrecjonalnejprzez sêdziów s¹dów administracyjnych w sprawach gospodarczych i podatkowych,Warszawa 2005.37 Szerzej: M. Matczak, Summa Iniuria. O b³êdzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa2007.38 Szerzej: F. Schauer, Aktywizm czy formalizm sêdziowski – jaka droga dla polskiegos¹downictwa?. Zob. sprawozdanie: A. Kalisz, M. Stefaniuk, Konferencja miêdzynarodowa, Warszawa,7 XII 2006, „Pañstwo i Prawo”, 2007, z. 5.