pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

136 Mieczys³aw Goettelnie, opiekê i ochronê”. Jak widaæ, w przepisie tym zosta³ nie tylko zawartyjurydyczny mechanizm dereifikacji, lecz równie¿ wyra¿ony donios³y imperatywmoralny. Ustawodawca doda³ zarazem, z czysto praktycznych wzglêdów,zwrot o treœci: „W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierz¹t stosujesiê odpowiednio przepisy dotycz¹ce rzeczy” (art. 1 ust. 2 u.o.z.), wychodz¹cz za³o¿enia, ¿e tworzenie w wielu dziedzinach specjalnie dla zwierz¹t odrêbnegore¿imu prawnego by³oby zabiegiem niezmiernie skomplikowanym,a przede wszystkim niecelowym.Podstawowy sens zasady dereifikacji wyra¿a siê zatem w przyjêciu za³o-¿enia, ¿e zwierzê nie jest zwyk³ym sk³adnikiem mienia, co rodzi daleko id¹cekonsekwencje. Nie wystarczy bowiem – jak w odniesieniu do „klasycznych”przedmiotów maj¹tkowych – zagwarantowanie uprawnionemu ochrony oraz,co do zasady, nienaruszalnoœci przys³uguj¹cych mu wzglêdem tych przedmiotówpodstawowych praw podmiotowych (prawa w³asnoœci, innych praw maj¹tkowychoraz prawa dziedziczenia – art. 64 Konstytucji), lecz koniecznestaje siê skonstruowanie specjalnego systemu ochrony, uwzglêdniaj¹cegookolicznoœæ, ¿e ma owa ochrona s³u¿yæ istocie ¿ywej 3 . Obok przeto typowychœrodków ochrony mienia, przewidzianych na gruncie ró¿nych ga³êzi prawa(zw³aszcza karnego, cywilnego i administracyjnego), ustawodawca przewidzia³rozwi¹zania wyj¹tkowe, zamieszczaj¹c je w treœci unormowañ ustawyo ochronie zwierz¹t. Ich cech¹ charakterystyczn¹ jest mo¿liwoœæ zastosowaniaokreœlonej sankcji nie tylko wobec osoby trzeciej, lecz równie¿ wzglêdemsamego w³aœciciela 4 zwierzêcia lub osoby, której na podstawie innego tytu³uprawnego przys³uguje w³adztwo nad zwierzêciem, albo która nawet bez tytu-³u prawnego w³adztwo takie faktycznie sprawuje. Nierzadko bowiem zdarzasiê, ¿e zachowania takich w³aœnie osób stanowi¹ Ÿród³o zagro¿eñ dla zwierzêcia,co bêdzie wymaga³o podjêcia stosownych zabiegów ochronnych za pomoc¹wspomnianych wy¿ej rozwi¹zañ wyj¹tkowych. Zaliczyæ do nich nale¿yprzede wszystkim przewidziane w ustawie o ochronie zwierz¹t œrodki w posta-3 Nie wydaje siê natomiast, aby do realizacji tego celu by³o potrzebne prawne upodmiotowieniezwierz¹t (ich personifikacja). W doktrynie polskiej rzecznikiem przyznania zwierzêtompraw podmiotowych (choæ w innym ni¿ cywilistyczne ujêciu) jest przede wszystkim J. Bia³ocerkiewicz,Status prawny zwierz¹t. Prawa zwierz¹t czy prawna ochrona zwierz¹t, Toruñ 2005,s. 265 i nast. Zob. te¿ A. Majewski, Prawa cz³owieka a prawa zwierz¹t, „Gdañskie StudiaPrawnicze” 2005, t. XIII, s. 77. Krytycznie wobec tej koncepcji, m.in.: E. £êtowska, op. cit.,s. 91–92; M. Nazar, op. cit., s. 138–139 oraz W. Radecki, Ustawy..., s. 43–45.4 Ustawa o ochronie zwierz¹t pos³uguje siê w odniesieniu do osoby utrzymuj¹cej zwierzêterminem „w³aœciciel” w znaczeniu niepokrywaj¹cym siê z technicznoprawnym rozumieniemw³aœciciela w œwietle przepisów kodeksu cywilnego. Przedmiotem prawa w³asnoœci (atrybutóww³aœciciela) mo¿e byæ bowiem wy³¹cznie rzecz, natomiast zwierzê (jako dobro niebêd¹ce rzecz¹)stanowi przedmiot maj¹tkowego prawa podmiotowego zbli¿onego do prawa w³asnoœci – zob.m.in.: M. Pazdan, [w:] System prawa prywatnego, t. 1; Prawo cywilne – czêœæ ogólna, red.M. Safjan, Warszawa 2007, s. 932 oraz P. Machnikowski, [w:] System prawa prywatnego, t. 3:Prawo rzeczowe, red. T. Dybowski, Warszawa 2007, s. 28. W przenoœnym sensie ustawa tapos³uguje siê tak¿e terminem „opiekun” zwierzêcia.