pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

452 Bohdan Zdziennickinienia realizacji Konstytucji musi byæ powo³any specjalny organ s¹dowy zajmuj¹cyjedn¹ z najwy¿szych pozycji w pañstwie. Jest nim w RP Trybuna³Konstytucyjny – niezale¿ny od w³adzy ustawodawczej oraz wszelkich innychorganów pañstwa, któremu przys³uguje prawo do wydawania orzeczeñ maj¹cychmoc powszechnie obowi¹zuj¹c¹ i wyposa¿onych w pryzmat ostatecznoœci.Trybuna³ w sposób scentralizowany ma badaæ konstytucyjnoœæ aktówprawnych RP.2. Niew¹tpliwie powo³anie s¹downictwa konstytucyjnego znaczniewzmocni³o znaczenie ca³ej w³adzy s¹downiczej. Rozwój s¹downictwa konstytucyjnegow europejskich pañstwach kontynentalnych zacz¹³ siê w zasadzieod po³owy XX wieku. Nast¹pi³o to pod wp³ywem tragicznych doœwiadczeñzwi¹zanych ze zdobyciem w³adzy przez faszystów, nazistów i komunistóworaz zwi¹zanych z przebiegiem drugiej wojny œwiatowej. Od tego czasu zacz¹³siê odwrót od XVIII-wiecznej tendencji minimalizowania znaczenia w³adzys¹downiczej w systemie podzia³u w³adz, wed³ug której sêdziowie mielibyæ tylko „ustami ustawy”. Innymi s³owy mieli mówiæ tylko wtedy, „kiedyprawa mówi¹”, a milczeæ, „kiedy prawa milcz¹” albo nie mówi¹ jasno. ¯ebyograniczyæ znaczenie sêdziów, zabraniano w Europie w XIX wieku innejwyk³adni ani¿eli jêzykowa, a nawet zakazywano publikowania komentarzydo kodeksu karnego. Inne pogl¹dy na temat roli sêdziów by³y w tym czasiew krajach anglosaskich oparte na kulturze prawnej prawa sêdziowskiego.Warto siêgn¹æ do historii Stanów Zjednoczonych, kiedy to ju¿ w 1803 r.s³ynny sêdzia John Marshall sformu³owa³ pogl¹d, ¿e sêdziowie maj¹ prawooceniaæ ustawy wed³ug ich zgodnoœci z Konstytucj¹, co jest konieczne dotego, aby ustawa zasadnicza spe³nia³a swoj¹ rolê.II.Trybuna³ Konstytucyjny, S¹d Najwy¿szy i s¹dy powszechne, NaczelnyS¹d Administracyjny i wojewódzkie s¹dy administracyjne oraz s¹dy wojskowenale¿¹ do w³adzy s¹downiczej. Ich zakres w³aœciwoœci – wyznaczony przezprzepisy Konstytucji i odpowiednie ustawy – powinien wzajemnie siê uzupe³niaæ.Podstawowa linia rozgraniczenia miêdzy w³aœciwoœci¹ Trybuna³u Konstytucyjnegoa w³aœciwoœci¹ s¹dów (zw³aszcza SN i NSA) opiera siê na odró¿-nieniu badania konstytucyjnoœci normy od kontroli stosowania normy. Trybuna³bada konstytucyjnoœæ normy, czyli jej zgodnoœæ z normami zajmuj¹cymiwy¿sz¹ pozycjê w hierarchii Ÿróde³ prawa a przede wszystkim z Konstytucj¹.S¹dy stosuj¹ prawo, czyli ustalaj¹ konsekwencje faktów – uznanych za udowodnione– na podstawie obowi¹zuj¹cych norm prawnych. To rozgraniczenie– teoretycznie bardzo klarowne – w rzeczywistoœci wymaga sta³ego wspó³-