pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

324 Marta Romañczuk-Gr¹ckasprawców. Wa¿ne by³o znalezienie punktu odniesienia, tzn. ustalenie, czyzjawiska stalkingu s¹ w jakiœ sposób – choæby czêœciowo – rozpoznanew systemie prawnym, jak równie¿, czy istniej¹ podobne do nich zakazy, którepozwol¹ na zarysowanie konkluzji co do typowych rozstrzygniêæ ustawodawcyw zakresie podobnego ciê¿arem i charakterystyk¹ czynu naruszenia dóbrjednostki 46 . Jednym s³owem – zastosowano tu, jak w ka¿dym przypadkupotencjalnej kryminalizacji nowego zachowania, analizê jej zasadnoœciw œwietle zasady proprcjonalnoœci na etapie stanowienia prawa.Zasada proporcjonalnoœci wymaga odpowiedzi na pytanie, jakiemu celowimia³oby s³u¿yæ objêcie kryminalizacj¹ czynów okreœlanych jako spo³ecznieszkodliwe. W dalszej kolejnoœci niezbêdne jest ustalenie, czy zabieg taki jestkonieczny, czy nie mo¿na go realizowaæ w inny, mniej dotkliwy sposób ni¿obwarowanie tych czynów sankcjami karnymi. Nastêpnie nale¿y zwróciæuwagê na wszystkie potencjalne koszty takiej kryminalizacji, by ostateczniedaæ odpowiedŸ, czy dana kryminalizacja jest op³acalna, czy jej efekty pozostawa³ybyw odpowiedniej proporcji do ciê¿arów nak³adanych na obywatela 47 .Pierwszym kryterium proporcjonalnoœci jest zasada przydatnoœci, którawyra¿a wymóg racjonaloœci instrumentalnej, tzn. ¿e karê mo¿na usprawiedliwiæwy³¹cznie jako œrodek do osi¹gniêcia okreœlonych celów spo³ecznych.Oznacza ona, ¿e nale¿y odrzuciæ te cele, które nie mog¹ zostaæ osi¹gniêtepoprzez kryminalizacjê danych zachowañ. Dopuszczalne cele kryminalizacjizosta³y okreœlone w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. S¹ to: bezpieczeñstwopañstwa, porz¹dek publiczny, ochrona œrodowiska, zdrowie, moralnoœæ publicznalub wolnoœæ i prawa innych osób. Celem w³adzy karania mo¿e byæzatem wy³¹cznie ochrona wymienionych wartoœci. Ochrona ta przybieraz regu³y postaæ prewencji ogólnej lub indywidualnej 48 .Dokonuj¹c oceny relacji zachowañ okreœlanych mianem stalkingu dowzorców konstytucyjnych, nale¿y wskazaæ, ¿e przez analizowane czynnoœcisprawcze uszczerbku mo¿e doznaæ bezpoœrednio godnoœæ cz³owieka, rozumianajako przestrzeñ jego podmiotowego traktowania, wynikaj¹ca z przyrodzonychi niezbywalnych jego w³aœciwoœci, w dalszej kolejnoœci dobrostan pokrzywdzonegowynikaj¹cy z wolnoœci od zastraszenia, prawa do prywatnoœcii decydowania o swoim ¿yciu, jak równie¿ – w przypadkach skrajnych– wolnoœæ od nieludzkiego traktowania. S¹ to podstawowe wartoœci zwi¹zaneze statusem jednostki, które Konstytucja RP rozwija w art. 30, art. 31 ust. 1i 2, art. 40, art. 41 ust. 1 i art. 47 49 .46 M. Królikowski, op. cit.47 Por. J. Maliszewska-Nienartowicz, Zasada proporcjonalnoœci w prawie wspólnot europejskich,Toruñ 2001, s. 80.48 K. Wojtyczek, Zasada proporcjonalnoœci jako granica prawa karania, „Czasopismo PrawaKarnego i Nauk Penalnych”, 1999, z. 2, s. 34–35.49 M. Królikowski, op. cit.