pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

298 Pawe³ Polaczukwagi. Teoria sprawiedliwoœci pomyœlana jest zatem tak, by negatywnie ocenianezró¿nicowanie pogl¹dów dotycz¹cych urz¹dzenia podstawowej strukturyspo³ecznej z³agodziæ do poziomu, który umo¿liwia zorganizowanie spo³eczeñstwaw jeden, bêd¹cy przedmiotem wyboru, sposób.Przedstawione powy¿ej za³o¿enie dotycz¹ce zró¿nicowania pogl¹dówo urz¹dzeniu podstawowej struktury spo³ecznej jest Ÿród³em licznych kontrowersji.Nie idzie przy tym o to, czy Rawls pogl¹d ten podziela – to bowiempozostaje bezsporne w œwietle dokonanej przez niego oceny – ale o uznaniefaktu pluralnoœci za cechê wspó³czesnych demokracji i w konsekwencjio sam¹ trafnoœæ negatywnej oceny tego zró¿nicowania. Krytyka dotyczy zatemza³o¿eñ, które stanowi¹ drugie z analizowanych uzasadnieñ stanu refleksyjnejrównowagi. Uzasadnienie krytyki dotyczy bezpoœrednio spornegofaktu pluralizmu, jego konsekwencji oraz twierdzeñ, z których pogl¹d o fakciepluralnoœci zosta³ wywiedziony. Sk³ada siê na ni¹ piêæ tez. Pierwsza, cozrozumia³e, dotyczy komentowanego za³o¿enia, zgodnie z którym fakt pluralizmujest swoistym novum. Druga dotyczy za³o¿enia, zgodnie z którym niejest mo¿liwe pogodzenie fundamentalnych ró¿nic œwiatopogl¹dowych. Trzeciadotyczy traktowania religii i filozofii jako bliskich sobie („równoleg³ych”) porz¹dków.Czwarta teza odnosi siê do roszczenia do formu³owania true andcomprehensive doctrines, tj. doktryn, systemów czy kompleksowych nauk,aspiruj¹cych do absorbowania na warunkach wy³¹cznoœci problemów moralnychi politycznych. Rawls odstêpuje od zamiaru sformu³owania tak ukierunkowanejteorii sprawiedliwoœci, twierdz¹c, ¿e wspomnianego roszczenia dotychczaswyraŸnie nie uniewa¿niono. Upatruje w tym – i tego dotyczyostatnia z wyodrêbnionych tez – inspiracji dla w³adzy pañstwowej opartej naucisku 31 .W swej krytycznej argumentacji O. Höffe podnosi, ¿e historyczne korzeniepluralizmu pogl¹dów siêgaj¹ dalej ni¿ demokratyczna organizacja spo³eczeñstw.Dopatruje siê ich w rozbiciu jednolitoœci wyznaniowej Europy. Dodajewszak, ¿e nawet jeœli traktowaæ ów fakt jako wydarzenie wyj¹tkowe,kszta³towania siê œwiatopogl¹dowej ró¿norodnoœci Zachodu nie da siê dosprowadziæ wy³¹cznie do tego faktu. Dzieje siê tak ju¿ choæby przez wzgl¹dna spuœciznê staro¿ytnoœci helleñskiej z widocznym na poziomie praktykizwi¹zkiem pluralizmu i tolerancji czy nawet wieloœci form ¿ycia 32 . Istotaargumentacji Höffego sprowadza siê zatem do polemiki z dwojakiego rodzajuuproszczeniem, jakich dopuszcza siê Rawls. Idzie o wyjaœnianie tak zawi³egozjawiska, jakim jest pluralizm pogl¹dów, w oparciu o jedno wydarzenie.Z natury rzeczy przes³ania ono z³o¿onoœæ procesu kszta³towania siê wieloœciœwiatopogl¹dowej czy te¿ j¹ zafa³szowuje, przedstawiaj¹c jego rezultat jako31 Ibidem, s. 274 i nast.32 Ibidem, s. 274–275.