pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

224 Przemys³aw Palkakonsekwencj¹ otrzymanej w³adzy rz¹dzenia, która mieœci w sobie w³adzêprawodawcz¹, s¹downicz¹ i wykonawcz¹ 6 . Celem kary w staro¿ytnym prawiekanonicznym jest odwet, w póŸniejszym okresie prawa przedkodeksowego– cele doczesne: poprawa przestêpcy (emendatio rei) i odstraszenie innych(exemplaritas) 7 .Pocz¹tków chrzeœcijañskiego prawa karnego szukaæ nale¿y w pismachœw. Grzegorza z Neocezarei (258 r.) i w listach œw. Bazylego (370 r.) maj¹cychcharakter ksi¹g pokutnych, a tak¿e w penitencja³ach wydawanych w klasztorach,a stosowanych równie¿ wobec osób œwieckich 8 . Od czasów, gdy chrzeœcijañstwostaje siê religi¹ cesarstwa (edykt Teodozjusza z roku 380) 9 , a prawokanoniczne w symbiozie z rzymskim – prawem rei publicae christianae 10 ,przestêpstwa przeciwko religii zaczynaj¹ byæ traktowane na równi z godz¹cymiw majestat œwiecki (cesarski) 11 . Ustawodawstwo cesarskie wszelkie przejawybezbo¿noœci kwalifikuje jako sacrilegium 12 , a heretyków traktuje jakoniegodnych piastowania urzêdów pañstwowych 13 . Konstytucja cesarzy Leonai Antemiusza (469 r.) odnosi postanowienia dotycz¹ce ambitus i przewidzianeza nie kary do duchowieñstwa chrzeœcijañskiego. Od Justyniana (konstytucjaz 546 r., Nov. 123.2.1) kr¹g podmiotów tego przestêpstwa nie bêdzie doznawa³ju¿ ¿adnych ograniczeñ odnoœnie do wrêczaj¹cych, przyjmuj¹cych i poœredników.Jeœli pokrzywdzonym owym przestêpstwem stawa³ siê Koœció³, narzecz jego przepada³a bezprawna korzyœæ (³apówka). W przypadku gdybypojmuje j¹ jako wp³yw istotny swego pos³annictwa udzielonego mu przez Boskiego Za³o¿ycielado rz¹dzenia wiernymi”. J. Brzeziñski, Kilka charakterystycznych rysów ogólnych zasad prawakarnego w nowym kodeksie prawa kanonicznego, Kraków 1928, s. 5.6 J.N. Opieliñski, O cenzurach koœcielnych z uwzglêdnieniem najœwie¿szych dekretów StolicyŒw., Poznañ 1894, s. 58 i n.; H.J. Berman, Prawo i rewolucja. Kszta³towanie siê zachodniejtradycji prawnej, prze³. S. Amsterdamski, Warszawa 1995, s. 227 i n.7 Szerz. M. Myrcha, Prawo karne..., t. II, cz. I, s. 32–49.8 K. Sójka-Zieliñska, Historia prawa, LexisNexis 2009, s. 53.9 Treœæ edyktu w: B. Lesiñski, J. Walachowicz, Historia ustroju pañstwa w tekstachŸród³owych, Warszawa – Poznañ 1992, s. 17.10 Zob. J. Alzog, Historya powszechna koœcio³a prze³o¿ona na jêzyk polski wed³ug pi¹tegowydania niemieckiego przez J. z P.B. (Joanna Belejowska), t. I, cz. II, s. 230 i n.; J. Burckhardt,Czasy Konstantyna Wielkiego, t³um. P. Hertz, Warszawa 1992, s. 217 i n.; J. Krukowski, Koœció³i pañstwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000, s. 20 i n.11 J. Hergenrõther, Historya powszechna Koœcio³a Katolickiego, t. III, Warszawa 1901,s. 136 i n.12 A. Dêbiñski, Sacrilegium w prawie rzymskim, Lublin 1995, s. 168. Pojêcie œwiêtokradztwaw póŸniejszych latach sprowadzaæ siê bêdzie – wed³ug T. Szczurowskiego – dopobicia kleryka, spó³kowania cielesnego z mniszk¹ poœwiêcon¹, gwa³tu koœcio³a lub cmentarza,kradzie¿y œwiêtej rzeczy (lub w miejscu œwiêtym). T. Szczurowski, Prawo kanonjczne.O wszystkich ustawach i dekretach synodalnych we wszelkich materiach i wydarzeniach taksumniennych jako te¿ i s¹dowych na rozmowy w jedenastu xiêgach podzielone a ku zbawienneywiadomoœci ludziom wszelkiego stanu i urzêdu tak duchownego jako œwieckiego, Supraœl 1792,ks. II, s. 71 i n.13 A. Dêbiñski, Ustawodawstwo karne rzymskich cesarzy chrzeœcijañskich w sprawachreligijnych, Lublin 1990, s. 93 i n.