pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

Symbole pañstw wspó³czesnych345okreœlonym terytorium. Momentem zwrotnym w ewolucji god³a pañstwowegosta³ siê fakt przyjmowania przez kolejnych w³adców herbów ziem, nad którymipanowali. Herb pañstwowy wykszta³ci³ siê z herbu osobistego w³adcy,wzglêdnie dynastii. W œredniowieczu w jego sk³ad wchodzi³ herb terytorium,którym w³adca w³ada³, oraz herby terytoriów nabytych. Czasem dodawaneby³y herby ziem, do których w³adcy roœcili sobie pretensje, nie posiadaj¹cjednak faktycznego zwierzchnictwa feudalnego (np. herb Francji w dawnymherbie Anglii). „Najczêœciej powtarzaj¹ce siê motywy w znakach herbowychstanowi³y rysunki zwierz¹t (lwy, gryfy), ptaków (or³y) lub te¿ roœlin (ró¿e,lilie). Niektóre znaki, obce przyrodzie i tradycji europejskiej, przyjê³o byæmo¿e zachodnie rycerstwo od Arabów w czasie walk toczonych podczas tzw.wojen krzy¿owych XII i XIII stulecia lub ewentualnie w drodze poœredniej– z Bizancjum. Znaków na tarczach nie przedstawiano naturalistycznie, wierniew stosunku do pierwowzoru. Przeciwnie, niektóre god³a by³y poddawanedaleko posuniêtej deformacji i odrealnieniu. Naczeln¹ zasad¹ rysunku heraldycznegosta³a siê stylizacja przedmiotów. St¹d te¿ po dziœ dzieñ mówi siêo »heraldycznej czystoœci« rysunku gode³, przeciwstawiaj¹c jej, jako z tego tytu³uniew³aœciwe, wszelkie próby zbytniego upodabniania wizerunku do natury” 14 .Herby pañstwowe ulega³y historycznym przemianom zwi¹zanym z wstêpowaniemna tron nowych dynastii, nabywaniem lub podbojem nowych ziemb¹dŸ utrat¹ dawnych. W wiêkszoœci pañstw o dawnym rodowodzie zasadniczeelementy herbu pozostawa³y wszelako te same, choæ ulega³y stylizacjizgodnie z duchem epoki.Rewolucja francuska odrzuci³a heraldykê monarchii, a Republika nieprzyjê³a ¿adnego oficjalnego god³a, st¹d i dzisiaj Francja posiada szereg symbolipañstwowych u¿ywanych przez ró¿ne organy pañstwa. Osi¹ symbolikipañstwa francuskiego sta³ siê pêk rózeg liktorskich – stary znak etruski,przyjêty przez Rzymian, symbolizuje w³adzê i mo¿liwoœæ karania.Stany Zjednoczone tak¿e formalnie nie maj¹ herbu pañstwowego, a symbolempañstwa pozostaje pieczêæ (seal), która zastêpuje god³o. Na WielkiejPieczêci Pañstwowej Stanów Zjednoczonych widnieje orze³ bielik, który trzymatrzynaœcie strza³ w lewym szponie i ga³¹zkê oliwn¹ w prawym. Dziobemchwyta szarfê z dewiz¹ E pluribus unum – „Z wieloœci jednoœæ”. Nad jegog³ow¹ umieszczony jest nimb z trzynastoma gwiazdami. Dodaæ trzeba, ¿ez or³em konkurowa³ niedŸwiedŸ, bêd¹cy obecnie symbolem stanu Kalifornia.Herby pañstw azjatyckich nie poddawa³y siê regu³om heraldyki europejskiej.S¹ oryginalnymi god³ami, wyros³ymi z tradycji narodowych. Do najstarszychnale¿y cesarski herb Japonii – z³ota chryzantema o szesnastup³atkach. Indie natomiast nawi¹za³y do narodowej symboliki buddyjskiej.14 S. Russocki, S.K. Kuczyñski, J. Willaume, God³o, barwy i hymn Rzeczypospolitej. Zarysdziejów, Warszawa 1978, s. 20–21.