pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

266 Wies³aw P³ywaczewskipozarz¹dowymi to wywodz¹cy siê z jêzyka angielskiego skrót: NGO – nongovernmentalorganization.Niektórym dzia³aj¹cym w Polsce organizacjom pozarz¹dowym zajmuj¹cymsiê szeroko rozumian¹ ochron¹ œrodowiska naturalnego (przyrody) przys³ugujestatus organizacji po¿ytku publicznego. Nadawany jest on na podstawieustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i o wolontariacie2 . Wspomniany akt prawny przede wszystkim definiuje pojêcieorganizacji pozarz¹dowej. Wed³ug ustawy jest ni¹ organizacja bêd¹ca osob¹prawn¹ lub jednostk¹ nie posiadaj¹c¹ osobowoœci prawnej, która nie jestjednostk¹ sektora finansów publicznych i nie dzia³a w celu osi¹gniêcia zysku,z wy³¹czeniem wyszczególnionych enumeratywnie innych podmiotów (np.partie polityczne, zwi¹zki zawodowe i organizacje pracodawców, samorz¹dyzawodowe). Natomiast organizacj¹ po¿ytku publicznego wed³ug powo³anejustawy jest organizacja, która prowadzi dzia³alnoœæ spo³ecznie u¿yteczn¹w sferze zadañ publicznych okreœlonych w ustawie. W praktyce dzia³alnoœæspo³eczna sektora pozarz¹dowego przybiera formê prawn¹ stowarzyszenialub fundacji 3 . Nale¿y w tym miejscu podkreœliæ, ¿e dzia³alnoœæ organizacjipozarz¹dowych jako przejaw aktywizacji spo³eczeñstwa obywatelskiego matak¿e swoje konstytucyjne umocowanie. W art. 12 ustawy zasadniczej okreœlonezosta³o bowiem prawo zrzeszania siê oraz podejmowania innych formorganizacji obywatelskiej, natomiast gwarancje wolnoœci zrzeszania siê obywatelizapisane zosta³y w art. 58–59.Warto zauwa¿yæ, ¿e niektóre organizacje ekologiczne o zasiêgu miêdzynarodowym(np. Greenpeace) maj¹ w wielu krajach, tak¿e w Polsce, swojenarodowe oddzia³y, które dzia³aj¹ w oparciu o obowi¹zuj¹ce w danym krajuprzepisy okreœlaj¹ce formy obywatelskiej samoorganizacji.Wprawdzie dzia³alnoœæ na rzecz ochrony rzadkich (dzikich) gatunkówzwierz¹t i cennych roœlin ma w Polsce bogat¹ tradycjê, jednak jej gwa³townyrozkwit – zw³aszcza w formule pozarz¹dowej – przypada na ostatnie lata.Wydaje siê, ¿e ów rozwój ruchu proekologicznego w wymiarze obywatelskimwi¹¿e siê nie tylko z wspomnianymi wczeœniej korzystnymi zapisami prawnymi,które wzmacniaj¹ znacznie pozycjê sektora obywatelskiego w Polsce,ale ma on przede wszystkim silne prze³o¿enie na dostrzegalny wzrost œwiadomoœciekologicznej obywateli. Nie ulega te¿ w¹tpliwoœci, ¿e w ostatnichlatach za spraw¹ ró¿norodnych form aktywnoœci w obszarze ochrony œrodowiskapojawi³a siê nowa jakoœæ. Dotychczasowe organizacje wspieraj¹ce dzia-³ania na rzecz ochrony przyrody, z racji skomplikowanych uwarunkowañ2 Dz.U. nr 96, poz. 873 z póŸn. zm.3 A. Gumkowska, J. Herbert, Podstawowe fakty o organizacjach pozarz¹dowych. Raportz badañ – 2004 r., Warszawa 2005. Por. tak¿e: M.B. Rêkawek-Pachwicewicz, Spo³eczeñstwoobywatelskie w walce z korupcj¹ – wybrane przyk³ady dzia³añ w Polsce, [w:] P.J. Suwaj,D.R. Kijowski (red.), Patologie w administracji publicznej, Warszawa 2009, s. 152–157.