pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

UWM2011Studia Prawnoustrojowe 13135Mieczys³aw GoettelUniwersytet w Bia³ymstokuWy¿sza Szko³a Policji w Szczytnie„Czasowe odebranie” oraz „przepadek”jako szczególne œrodki prawnej ochrony zwierz¹tI. Nie ma nic odkrywczego w twierdzeniu, ¿e stosunek cz³owieka dozwierz¹t jest œwiadectwem jakoœci cywilizacyjnej i kulturowej spo³eczeñstwa,a jednoczeœnie wynikiem wielu ró¿nych czynników i procesów zachodz¹cychw obrêbie ludzkich zbiorowoœci, tkwi¹cych zarówno w przesz³oœci, jak i teraŸniejszoœci,a wymieniæ tu przede wszystkim trzeba: przemiany historycznei obyczajowe, tradycje, wychowanie w rodzinie i szkole, poziom wykszta³ceniaoraz wyrobienia obywatelskiego, stan spo³ecznej dyscypliny i wra¿liwoœci,si³ê oddzia³ywania organizacji i ruchów obrony zwierz¹t itd. Trudno nie doceniaæprzy tym roli prawa, które – bêd¹c regulatorem stosunków spo³ecznych– przyczynia siê do utrwalania po¿¹danych postaw spo³ecznych, a w raziepotrzeby jest w stanie postawy te wymuszaæ. Zreszt¹ i samo prawo ewoluuje,zmieniaj¹c sposób swojego postrzegania relacji cz³owieka ze zwierzêciem. Musia³obowiem up³yn¹æ wiele lat, by ustawodawca zdecydowa³ siê – w kwestiisytuacji prawnej zwierz¹t w stosunkach prawnych – na radykalne posuniêcie,zrywaj¹c z obowi¹zuj¹c¹ dot¹d tez¹ zrównuj¹c¹ zwierzê z rzecz¹. Ówzabieg, zwany dereifikacj¹ zwierz¹t 1 , znalaz³ swój normatywny wyraz w treœciart. 1 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierz¹t 2 (dalej jako:u.o.z.), w nastêpuj¹cym brzmieniu: „Zwierzê jako istota ¿yj¹ca, zdolna doodczuwania cierpienia, nie jest rzecz¹. Cz³owiek jest mu winien poszanowa-1 Procesy dereifikacji zachodz¹ w ci¹gu minionego æwieræwiecza na gruncie ustawodawstwró¿nych pañstw europejskich – por. E. £êtowska, Dwa cywilnoprawne aspekty praw zwierz¹t:dereifikacja i personifikacja, [w:] Studia z prawa prywatnego. Ksiêga pami¹tkowa ku czci ProfesorBiruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, £ódŸ 1997, s. 71–73. Mechanizm i skutki dereifikacjibli¿ej charakteryzuj¹ m.in.: M. Nazar, Normatywna dereifikacja zwierz¹t – aspekty cywilnoprawne,[w:] Prawna ochrona zwierz¹t, red. M. Mozgawa, Lublin 2002, s. 133 oraz W. Radecki,Ustawy: o ochronie zwierz¹t i o doœwiadczeniach na zwierzêtach – z komentarzem, Warszawa2007, s. 37 i nast.2 Tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r., nr 106, poz. 1002 z póŸn. zm.