pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

364 Bronis³aw SitekPapin. l. primo respons. (D. 16.2.17): Ideo condemnatus, quod artiorem annonamaedilitatis tempore praebuit, frumentariae pecuniae debitor non videbitur,et ideo compensationem habebit. (Edyl, który zosta³ skazany z powodu sprzeniewierzeniaœrodków przeznaczonych na zakup zbo¿a w okresie pe³nienia urzêdu,a nastêpnie zakupi³ je z w³asnych pieniêdzy, nie mo¿e byæ uwa¿any za d³u¿nikakas publicznej, bowiem w tym przypadku zachodzi kompensacja.)Szczegó³owej analizy przedstawionego fragmentu i rekonstrukcji stanufaktycznego oraz prawnego dokona³ W. Osuchowski 39 . Wed³ug tego autora,edyl w trakcie pe³nionej funkcji dokona³ zmiany celowoœci wydatkowaniakwot jemu powierzonych. Nie chodzi³o zatem o zaw³aszczenie œrodków publicznych(crimen peculatus). Zmiana celowoœci by³a niedopuszczalna, nawetgdy zosta³a dokonana w dobrej wierze 40 . Po zas¹dzeniu edyla na zwrot powierzonychmu œrodków, z w³asnych pieniêdzy dokona³ on zakupu przedmiotowegozbo¿a i wówczas to fiskus sta³ siê jego d³u¿nikiem. Zaistnia³a sytuacjaumo¿liwi³a kompensacjê obu wierzytelnoœci.5. Zakres obowi¹zku zwrotu pieniêdzy publicznychOdrêbn¹ kwesti¹ prawn¹ wymagaj¹c¹ rozstrzygniêcia jest zakres zwrotuœrodków publicznych przez dysponenta, który niew³aœciwie je wydatkowa³.Œrodki te, jeœli by³y wykorzystywane dla celów prywatnych, mog³y przynosiædysponentowi okreœlone korzyœci. Czy zatem obowi¹zek zwrotu obejmowa³sumê nominaln¹, czy równie¿ owe korzyœci? Odpowiedz na to pytanie mo¿naznaleŸæ w poni¿szym fragmencie autorstwa Ulpiana:Ulp. l. tertio opinionum (D. 50.8.2.5): Si indemnitas debiti frumentariae pecuniaecum suis usuris fit, immodicae et illicitae computationis modus non adhibetur: idest ne commodorum commoda et usurae usurarum incrementum faciant. (Je¿elinale¿ne pieni¹dze z tytu³u niewydania ich na zakup zbo¿a wraz z odsetkamimaj¹ byæ zwrócone, to wówczas nadmiernie i niew³aœciwie naliczona nale¿noœænie powinna byæ ¿¹dana: to jest ani korzyœæ od korzyœci, ani odsetki od odseteknie powinny byæ p³acone.)Fragment ten nale¿y widzieæ w kontekœcie obowi¹zku zwrotu do kasymiejskiej pieniêdzy publicznych, wydatkowanych niezgodnie z ich przeznaczeniem.Jak ju¿ stwierdzono, na dysponencie ci¹¿y³ obowi¹zek rozliczeniasiê z powierzonych mu œrodków publicznych, w przeciwnym razie popada³w zw³okê, a jego odpowiedzialnoœæ podlega³a zaostrzeniu. Wed³ug Ulpiana by³to nie tylko obowi¹zek zwrotu nominalnej kwoty, ale równie¿ odsetek i wszelkichinnych korzyœci, jakie urzêdnik móg³ uzyskaæ. Nie by³o zatem w¹tpliwoœcico do zwrotu kwoty nominalnej. Zwrotowi podlega³y równie¿ odsetki nali-39 W. Osuchowski, op. cit., s. 192.40 Ulp. l. 3 opin. (D. 50.8.2.2).