pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

294 Pawe³ Polaczukcz¹tku ³añcucha rozumowañ prowadz¹cych do uzasadnienia zasad, na którychoparta jest koncepcja sprawiedliwoœci. Uwagi dotycz¹ce umiejscowieniawspomnianych pogl¹dów w strukturze rozumowañ Rawlsa nale¿a³oby uzupe³niæo jeszcze jedno spostrze¿enie 16 . W charakterystyce tych pogl¹dówprzekonanie o randze cnoty sprawiedliwoœci pojawia siê jako pierwsze i temupogl¹dowi Rawls przypisuje ogólny charakter. Oceniaj¹c zatem charakterintuicyjnych pogl¹dów o sprawiedliwoœci z perspektywy przedstawionegoschematu rozumowañ Rawlsa, przyj¹æ nale¿a³oby, ¿e pogl¹dy te maj¹ charakterogólny, choæ stopieñ ogólnoœci jest zró¿nicowany. Najbardziej ogólnypozostawa³by pogl¹d o pierwszeñstwie cnoty sprawiedliwoœci. Zró¿nicowaniestopnia ogólnoœci dwóch pozosta³ych pogl¹dów by³o zaœ kwesti¹ rozwa¿eniarelacji miêdzy znaczeniem, jakie nadaje siê pojêciom dobrobytu wszystkichi korzyœci ka¿dego oraz pozbawienia nietykalnoœci i wyrzeczeniom narzuconymnielicznym.Powy¿sze uwagi pozwalaj¹ uœciœliæ ustalenia dotycz¹ce schematu przyjêtychprzez Rawlsa rozumowañ oraz ods³oniæ niewys³owione za³o¿enia le¿¹ceu jego podstaw. Rawls przyjmuje mianowicie najbardziej ogólny pogl¹do sprawiedliwoœci, który mo¿na odczytywaæ jako Ÿród³o „rekonstrukcji” pozosta³ychpogl¹dów o sprawiedliwym urz¹dzeniu spo³eczeñstwa. Myœlê tuw pierwszej kolejnoœci o przekonaniu dotycz¹cym niesprawiedliwoœci wobectego, kogo nietykalnoœæ osobista zostanie naruszona przez wzgl¹d na dobrobytspo³eczeñstwa. Zauwa¿yæ jednak nale¿y, ¿e pogl¹d o pierwszeñstwie cnotysprawiedliwoœci ma charakter formalny (pierwszeñstwo). Jego funkcja ograniczasiê w rzeczywistoœci do wyjœciowego uzasadnienia za³o¿enia, zgodniez którym zasady sprawiedliwoœci stanowi¹ fundament urz¹dzenia spo³eczeñstwa17 . Poniewa¿ pogl¹d ten integruje za³o¿enia dotycz¹ce spo³eczeñstwajako stowarzyszenia i paradygmat racjonalnoœci podmiotów dzia³aj¹cychw interesie w³asnym, przyj¹æ nale¿y, ¿e jego funkcja sprowadza siê tak¿e dozaprojektowania struktury elementów teorii w okreœlonym przez wspomnianeza³o¿enie i paradygmat fragmencie. Jako ¿e chodzi tu o elementy schematuuzasadniania eksponowane w s³abym kontraktualizmie decyzyjnym 18 , za-16 O. Höffe, Überlegungsgleichgewicht In Zeiten der Globalisierung, [w:] Eine Theorie derGerechtigkeit, ed. O. Höffe, Berlin 1998, s. 279. Höffe podkreœla, ¿e œcis³y dowód (apodeixis)stanowi w rozumowaniach Rawlsa hipotetyczna umowa spo³eczna. Rawls relatywizuje wszak jejdonios³oœæ poprzez stan refleksyjnej równowagi.17 P. Polaczuk, Kilka uwag... W dalszej czêœci rozwa¿añ wprowadzone zostaj¹ do teoriisprawiedliwoœci takie elementy, które integruj¹ mo¿liwie szerokie spektrum problemów wystêpuj¹cychw porz¹dku spo³ecznym. Myœlê tu przede wszystkim o tzw. podstawowej strukturzespo³ecznej. Rawls kierowaæ siê bêdzie przekonaniem o potrzebie sprecyzowania Ÿród³a preferencjiwobec zasad, na których oparta jest jego koncepcja i które maj¹ byæ fundamentem organizacjiwspó³dzia³ania ludzi.18 J. Rawls, op. cit., s. 46–47, 201–202 (zob. uwagi dotycz¹ce rangi za³o¿enia dotycz¹cegospo³eczeñstwa jako stowarzyszenia w zwi¹zku z ide¹ wyboru).