pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

300 Pawe³ Polaczukjednoczeœnie za³o¿enie odmienne. Chodzi o istnienie takiego pogl¹duo sprawiedliwoœci, który mo¿e byæ uznany jako Ÿród³o „rekonstrukcji” pozosta³ychpogl¹dów o sprawiedliwym urz¹dzeniu spo³eczeñstwa. Rolê wyznaczon¹tymi za³o¿eniami pe³ni¹ stan refleksyjnej równowagi i mechanizm jegokszta³towania. W toku analizy zrekonstruowa³em tak¿e zwi¹zek tej w³asnoœciintuicyjnych pogl¹dów o sprawiedliwoœci, jakim jest ich zró¿nicowanietreœciowe, z ide¹ konsensu politycznego dotycz¹cego urz¹dzenia spo³eczeñstwaw podstawowej strukturze spo³ecznej. Œrodkiem realizacji idei konsensupolitycznego jest stan refleksyjnej równowagi. Analiza argumentacji za ide¹konsensu ujawni³a donios³e za³o¿enia, jakie leg³y o podstaw wprowadzeniado teorii sprawiedliwoœci analizowanego elementu. Pierwszym jest negatywnaocena roli tradycyjnej etyki w rozwi¹zywaniu donios³ych moralnie problemówspo³ecznych. Za³o¿enie to nie budzi kontrowersji. Z drugiej strony – i tegodotyczy³a polemiczna argumentacja Höffego – idea konsensu ma swoje korzeniew negatywnej ocenie zró¿nicowania œwiatopogl¹dowego oraz traktowaniafaktu pluralizmu jako szansy.Z punktu widzenia tych za³o¿eñ twierdzenia dotycz¹ce stanu refleksyjnejrównowagi mo¿na uzupe³niæ o kilka koñcowych uwag. Stan refleksyjnej równowagijest elementem teorii Rawlsa, który ma umo¿liwiæ zintegrowaniew sytuacji pocz¹tkowej zró¿nicowanych pogl¹dów o sprawiedliwoœci w sposóbadekwatny do uznania faktu pluralizmu za szansê oraz negatywnej ocenywieloœci pogl¹dów natury zasadniczej. Za³o¿enia te stanowi¹ uzasadnieniedla koniecznoœci wprowadzenia refleksyjnej równowagi do procedury uzasadniania.Negatywnym aspektem zwi¹zku tych za³o¿eñ jest pominiêcie przezRawlsa tych pogl¹dów i kszta³tuj¹cych je koncepcji, które w jego ocenie ideekonsensu podwa¿aj¹. Mo¿na rozwa¿aæ tu tak¿e dalsze konsekwencje tej tezy.Pierwsza warta odnotowania konsekwencja ma charakter ogólny. Wi¹¿e siêz faktem, ¿e mechanizm kszta³towania stanu refleksyjnej równowagi jestuzasadnieniem dla przemyœlanych s¹dów, których wyrazem s¹ wybranew sytuacji pocz¹tkowej zasady sprawiedliwoœci 35 . Upraszczaj¹c – mechanizmkszta³towania refleksyjnej równowagi i stan tej równowagi zyskuj¹ w rozumowaniachRawlsa rangê swoistego uzasadnienia warunków sytuacji pocz¹tkowej.Krytyka za³o¿eñ dotycz¹cych zró¿nicowania œwiatopogl¹dowego jestdlatego polemik¹ z uzasadnieniem warunków wspomnianej sytuacji. Drugakonsekwencja dotyczy jednej z tez sformu³owanych w niniejszym artykule.Wspomnia³em, ¿e argumenty zaczerpniête z koncepcji sprawiedliwoœciwspó³kszta³tuj¹ opis sytuacji pocz¹tkowej. Jest ona Ÿród³em rekonstrukcjiprzemyœlanych s¹dów dotycz¹cych sprawiedliwoœci oraz sfer¹ wyboru zasadpostulowanych przez Rawlsa. Wieloœæ koncepcji sprawiedliwoœci traktowaænale¿y jako jeden z istotniejszych argumentów za ide¹ wyboru. Selektywne35 J. Rawls, op. cit., s. 189.