pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

156 Brunon Ho³ystPozostawiaj¹c na uboczu nawi¹zuj¹ce do Nietzschego pseudofilozoficzne pracenazistowskie, mo¿na stwierdziæ, ¿e najczêœciej termin „walka” wystêpujew filozofii marksistowskiej, lecz przewa¿nie z bezpoœrednim lub poœrednimdope³niaczem. Mówi siê zatem o „walce o byt”, „walce klas”, a tak¿e o „walceprzeciwieñstw” w rozumieniu dialektycznym. W bardzo wielu tekstach W³odzimierzaLenina nie wystêpuje jednak s³owo „walka”, lecz „wojna”. Wtedyjednak, gdy Lenin pisze np. o walce przeciwko wojnie imperialistycznej, maon, s¹dz¹c na podstawie tekstu, na myœli zarówno walkê zbrojn¹, jak i niezbrojn¹,lecz w³aœnie walkê przeciwko wojnie. Carl von Clausewitz pisze, ¿e„wojna w swym w³aœciwym znaczeniu jest walk¹; walka bowiem jest jedynieskuteczn¹ zasad¹ w tej ró¿norodnej dzia³alnoœci zwanej wojn¹ w szerszymznaczeniu. Walka jest jednak zmierzeniem siê si³ duchowych i fizycznych zapomoc¹ tych ostatnich” 12 .Zdaniem Rudniañskiego z analizy tekstów, w których wystêpuje s³owo„walka”, wynika, ¿e termin ten – abstrahuj¹c nawet od faktu, ¿e czêsto bywau¿ywany zamiennie z terminem „wojna” – traktowano dotychczas w filozofiijako termin pierwotny, mimo ¿e dok³adniejsza analiza wykazuje, i¿ takim niejest 13 . W ¿adnym jednak z wa¿niejszych nurtów filozoficznych termin tennie zosta³ zdefiniowany, chocia¿ u¿ywany by³ wielokrotnie w licznych i bardzoró¿norodnych tekstach. Elementy walki wystêpuj¹ w ka¿dej niemal ludzkiejdzia³alnoœci. Proporcja elementów kooperacji negatywnej, czyli walki,w stosunku do elementów kooperacji pozytywnej, czyli zgodnego wspó³dzia-³ania, jest oczywiœcie w ka¿dej sytuacji bardzo zró¿nicowana, zale¿na odwielu ró¿norodnych czynników. Jeœli jednak powy¿sze zdanie jest prawdziwe– a z punktu widzenia prakseologii wydaje siê ono oczywiste – to trudnomówiæ o pokoju, tak jak czyni siê to czêsto w propagandzie, publicystyce,przemówieniach polityków, a czêœciowo równie¿ w nauce. „Pokój” bowiemstanowi pojêcie „zero-jedynkowe” wtedy i tylko wtedy, gdy w danym miejscuprzeciwstawia siê wojnie i tylko wojnie w danym i tym samym miejscu. Wewszystkich innych przypadkach – na podstawie racjonalnej analizy rzeczywistoœci– wypada raczej stwierdziæ, ¿e pokój jest pojêciem stopniowalnym. Imwiêcej elementów walki w danej sytuacji, tym mniej pokoju, tym mniej jeston stabilny, tym bardziej nara¿ony na zniszczenie, na przekszta³cenie siêw wojnê.Ogóln¹ teoriê walki rozwijaæ mo¿na w ró¿ny sposób. Mo¿na na przyk³ad– tak, jak czyni to Kotarbiñski – zajmowaæ siê konstruowaniem ogólnychregu³ prowadzenia walk jakichkolwiek 14 . Regu³y te, które Kotarbiñski nazywab¹dŸ zasadami walki skutecznej, b¹dŸ dyrektywami lub fortelami, maj¹12 C. von Clausewitz, O wojnie, Warszawa 1958, s. 83.13 J. Rudniañski, op. cit., s. 21.14 T. Kotarbiñski, Z zagadnieñ..., s. 557.