pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

340 Agnieszka Rotkiewiczwoœci zaskar¿onej decyzji. Miêdzy innymi NSA wskazuje, i¿ organ odwo³awczynie mo¿e ograniczaæ siê tylko do kontroli decyzji organu pierwszej instancji,lecz jest zobowi¹zany ponownie merytorycznie j¹ rozstrzygn¹æ 37 . Równie¿w orzeczeniu z dnia 14 paŸdziernika 1999 r. wskazano: „w myœl obowi¹zuj¹cejzasady ustrojowej dwuinstancyjnoœci, organ odwo³awczy pe³ni kompetencjezarówno kontrolne, jak i merytoryczne. Oznacza to, ¿e organ ten winienrozpatrzyæ sprawê na nowo w jej ca³okszta³cie” 38 . Wyodrêbnienie kompetencjikontrolnych oraz merytorycznych organu odwo³awczego ma istotne znaczeniew procesie prawid³owej realizacji zasady dwuinstancyjnoœci postêpowaniapodatkowego. Ograniczenie siê organu drugiej instancji przyponownym rozpoznaniu sprawy tylko do kontroli formalnej decyzji organupierwszej instancji, a nie do badania zasadnoœci merytorycznej wniesionegoodwo³ania, stanowi podstawê do stwierdzenia naruszenia powy¿szej zasady39 . W skrajnych przypadkach naruszenie zasady dwuinstancyjnoœci, na tlekonkretnej sprawy, mo¿e byæ ocenione jako ra¿¹ce naruszenie prawa 40 , poci¹gaj¹ceza sob¹ obowi¹zek stwierdzenia niewa¿noœci decyzji 41 .Podsumowuj¹c, nale¿y podkreœliæ szczególn¹ rolê zasady dwuinstancyjnoœciw zakresie ochrony praw i wolnoœci jednostki. Dokonana analiza pogl¹dówdoktryny oraz orzecznictwa s¹dów administracyjnych prowadzi do wniosku,i¿ mo¿na mówiæ o skutecznym prawie do obrony w postêpowaniupodatkowym. Istota tego prawa polega na tym, i¿ ka¿da sprawa rozstrzygniêtadecyzj¹ organu pierwszej instancji mo¿e podlegaæ zaskar¿eniu, cow konsekwencji doprowadziæ powinno do jej kontroli oraz merytorycznegorozstrzygniêcia w postêpowaniu odwo³awczym.Szczególna rola zasady dwuinstancyjnoœci polega równie¿ na tym, i¿wp³ywa ona na konstrukcjê ca³ego postêpowania podatkowego. Zasada taformu³uje bowiem ogólne za³o¿enia, które nastêpnie s¹ uzupe³niane szczegó-³owymi rozwi¹zaniami zawartymi w innych przepisach Ordynacji podatkowej.Odnosz¹ siê one zw³aszcza do ustanowienia odwo³ania jako œrodka zaskar¿enia,odpowiedniego ukszta³towania struktury organów, okreœlenia ichw³aœciwoœci, a tak¿e trybu postêpowania przed nimi. Natomiast prawid³owarealizacja tej zasady uzale¿niona jest nie tylko od jej odpowiedniego ukszta³towaniaw dalszych przepisach Ordynacji podatkowej, lecz równie¿ od w³aœciwejrealizacji i zabezpieczenia wszystkich pozosta³ych zasad ogólnych,a w szczególnoœci zasady prawdy materialnej oraz praworz¹dnoœci.37 Wyroki NSA z dnia 29 kwietnia 1999 r., I SA/£d 112/98, niepubl.; oraz z dnia 6 czerwca1997, III SA 515/96, „Wspólnota” 1997, nr 45, poz. 26.38 Por. wyrok z dnia 14 paŸdziernika 1999 r., IV SA 1313/98, LEX nr 48725.39 Por. wyrok NSA z dnia 6 czerwca 1997 r., III SA 515/96, „Wspólnota” 1997, nr 45, s. 26.40 Por. wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 1989 r., II SA 1198/88, ONSA 1989, nr 1, poz. 36.41 Por. wyrok NSA z dnia 2 grudnia 1986 r., IV SA 620/86, „Gazeta Prawnicza” 1987,nr 21, s. 8.