pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

206 Piotr Majertamencie Spraw Wewnêtrznych Delegatury Rz¹du na Kraj 34 , a osobowo powi¹zaneby³y z podinspektorem Policji Pañstwowej Marianem Kozielewskim 35 .Data wypracowania decyzji o powo³aniu Pañstwowego Korpusu Bezpieczeñstwajako podstawowej formacji przeznaczonej do wype³niania tych zadañnie jest dok³adnie znana, niemniej pojawi³a siê najprawdopodobniejw po³owie 1941 r. 36 Pocz¹tkowo dominowa³y problemy studyjne i w ich rezultacieDelegat Rz¹du na Kraj na prze³omie 1942 i 1943 r. wyda³ zarz¹dzeniew sprawie utworzenia organów s³u¿by bezpieczeñstwa, które wprowadza³otrójcz³onow¹ strukturê konspiracyjnej i powojennej policji. Jej podstawow¹czêœæ mia³ stanowiæ Pañstwowy Korpus Bezpieczeñstwa (PKB), pe³ni¹cyfunkcje policji pañstwowej, którego dzia³ania jednak¿e mia³y wspomagaæstra¿e samorz¹dowe wyczerpuj¹ce funkcje policji komunalnej, a tak¿e stra¿eobywatelskie jako spo³eczne organy bezpieczeñstwa 37 . Rozwiniêcie tych doœæogólnych kierunkowych dyspozycji nast¹pi³o niemal rok póŸniej w projektach34 W. Grabowski, Policja w planach Delegatury Rz¹du RP na Kraj, Kraków 1995, s. 7.35 Marian Kozielewski urodzi³ siê w 1987 r. i by³ starszym o 16 lat bratem „kurieraz Warszawy” – Jana Kozielewskiego, znanego jako Jan Karski. Do Policji Pañstwowej zosta³przyjêty tu¿ po jej utworzeniu, w lipcu 1919 r. W paŸdzierniku 1931 r., po wieloletnim kierowaniujednostkami powiatowymi, zosta³ komendantem wojewódzkim Policji Pañstwowej we Lwowie,a po zabójstwie ministra spraw wewnêtrznych Bronis³awa Pierackiego (czerwiec 1934),przeniesiono go na stanowisko komendanta Policji Pañstwowej m. st. Warszawy, które piastowa³do wrzeœnia 1939 r. Z tytu³u pe³nionej wówczas funkcji zosta³ pierwszym komendantem„policji granatowej” w Warszawie. 7 maja 1940 r. wraz z kilkudziesiêcioma podleg³ymi muoficerami zosta³ aresztowany, osadzony na Pawiaku, a nastêpnie wywieziony pierwszym transportemdo obozu w Oœwiêcimiu, sk¹d zosta³ zwolniony wiosn¹ 1941 r. Zob. A. Kunert, S³ownikbiograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944, Warszawa 1991, t. 3, s 100; a tak¿e Komendancig³ówni polskiej policji (1918–2009), pod red. P. Majera, Szczytno 2009.36 M. Getter pisze doœæ enigmatycznie, ¿e prace nad powo³aniem organizacji podjêtow marcu 1941 r., nie wi¹¿¹c jednak nazwy organizacji z konkretn¹ dat¹, zob. Policja Polskaw Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, „Przegl¹d Policyjny” 1999, nr 1–2 (53–54), s. 83.J. Paœnik sugeruje, ¿e tworzenie PKB rozpoczêto trochê póŸniej, bo jesieni¹ 1941 r., zob.Prawny status organów bezpieczeñstwa publicznego po wyzwoleniu w koncepcji Delegata Rz¹duna Kraj, „Przegl¹d Policyjny” 1991, nr 2 (24), s. 113. J. Gmitruk tak¿e twierdzi, ¿e formalneprace nad utworzeniem PKB rozpoczêto jesieni¹ 1941 r., zaznaczaj¹c jednak, ¿e konkretnerezultaty uzyskano dopiero w 1942 r., zob. Policja Polskiego Pañstwa Podziemnego, [w:] 80 latw s³u¿bie pañstwa i narodu, pod red. T. Fr¹czka, Szczytno 2001, s. 93. G. Górski, podtrzymuj¹cw znacznej czêœci ustalenia i analizê A. Hempla, stoi na stanowisku, ¿e: „nie pope³nimy b³êduprzyjmuj¹c, i¿ PKB powo³ano formalnie w maju lub czerwcu 1941 roku, wraz z ustanowieniemjego Komendantem (G³. Inspektorem) Kozielewskiego”, zob. Administracja Polski Podziemnejw latach 1939–1945. Studium historyczno-prawne, Toruñ 1995, s. 144 i 212. J. Marszalecprzyznaje, ¿e brak jest Ÿród³owego potwierdzenia decyzji o objêciu w maju lub czerwcu przezM. Kozielewskiego funkcji Inspektora G³ównego PKB, ale takiej ewentualnoœci nie wyklucza, zob.Ochrona porz¹dku i bezpieczeñstwa publicznego w Powstaniu Warszawskim, Warszawa 1999, s. 56.37 A. Hempel, Pogrobowcy klêski..., s. 222. Nieco odmiennie w³aœciwoœci tych formacjiwyjaœnia W. Grabowski. Stwierdza on, ¿e PKB tworzono jako zawodowy organ bezpieczeñstwaw³adz administracji ogólnej, Stra¿e Samorz¹dowe jako zawodowe organizacje bezpieczeñstwastopnia terytorialnego, natomiast Stra¿ Obywatelsk¹ jako organizacjê bezpieczeñstwa na okresprzejœciowy, której zadaniem mia³o byæ pilnowanie wa¿nych obiektów, mienia publicznegoi prywatnego w miejscowoœciach, w których mieszkali cz³onkowie Stra¿y. Zob. W. Grabowski,Policja w planach..., s. 8–9.