pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

Sprzedajne nadu¿ycie w³adzy koœcielnej w prawodawstwie kanonicznym225przyjmuj¹cym by³a osoba œwiecka, Koœció³ stawa³ siê uprawniony do roszczeniao podwójn¹ wartoœæ otrzymanego zysku 14 .W historii powszechnego prawa Koœcio³a ³aciñskiego bardzo szybko pojawiasiê odrêbna penalizacja za przestêpne nadu¿ycie w³adzy koœcielnej, polegaj¹cena przekroczeniu granic legalnie posiadanej kompetencji jej wykonywania.Normy koœcielnego prawa karnego w mniejszym lub wiêkszymstopniu odnosiæ siê bêd¹ do wszystkich przejawów przekazanej nastêpcomaposto³ów, „œwiêtej w³adzy” 15 , w tym tak¿e do nadu¿yæ motywowanych osi¹ganiemkorzyœci. Terminologiczne niejasnoœci zwi¹zane z pojêciem korupcjisk³oni³y do uczynienia przedmiotem rozwa¿añ w³aœnie zagadnieñ z p³aszczyznysprzedajnego nadu¿ycia funkcji publicznej i eksplikuj¹cych j¹ pojêæ: pe³nionafunkcja, naruszenie obowi¹zków i uprawnieñ w sferze w³adzy koœcielnej,nienale¿na korzyœæ 16 .Proces systematyzacji kanonicznego prawa karnego, pocz¹wszy od tzw.epoki prawa dekreta³ów 17 przez wydawane ksiêgi i kompilacje, znajdujeswój najpe³niejszy wyraz w ksiêdze V Corpus iuris Canonici Grzegorza XII(1580 r.) 18 . Do przestêpstw stanowi¹cych obrazê majestatu boskiego, obokbluŸnierstwa, herezji, schizmy, apostazji i wró¿biarstwa, zalicza siê tak¿esymoniê 19 . To ostatnie przestêpstwo, ustanowione ju¿ na Soborze Chalcedoñ-14 S. Szachowski, Rzecz o symonii, [w:] Rozprawy i sprawozdania z posiedzeñ Wydzia³uHistoryczno-Filozoficznego Akademii Umiejêtnoœci, Kraków 1891, t. 25, s. 232–234, cyt.: za:M.H. Dyjakowska, Crimen laese maiestatis divinae w literaturze XVII wieku, „Studia Prawnoustrojowe”2007, nr 7, s. 56.15 Szerz. w podstawowym i wyczerpuj¹cym opracowaniu na ten temat F. Lempa, Przestêpnenadu¿ycie w³adzy koœcielnej w prawie powszechnym Koœcio³a ³aciñskiego, Lublin 1991.16 Szerz. P. Palka, Sprzedajne nadu¿ycie funkcji publicznej. Studium z dziedziny prawakarnego, Olsztyn 2011.17 W. Góralski, Nova et vetera. Kodyfikacje prawa kanonicznego w XX stuleciu, [w:] Staro-¿ytne kodyfikacje prawa, red. A. Dêbiñski, Lublin 2000, s. 61. W prawie kanonicznym podnazw¹ „dekreta³ów” okreœlano rodzaj pism papieskich zawieraj¹cych rozporz¹dzenia preceptywne,a wiêc zakazy i nakazy skierowane do pojedynczych osób lub ca³ych spo³ecznoœci g³ówniew sprawach dyscyplinarnych. A. Dêbiñski, Koœció³ i prawo rzymskie, Lublin 2008, s. 44;K. Burczak, Ekskomunika w „Dekreta³ach” Grzegorza IX, cz. I, „Rocznik Nauk Prawnych” 2006,t. XVI, z. 1, s. 195 i n.18 Szerz. P. Hemperek, W. Góralski, Komentarz do kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r.,t. 1, cz. I, Lublin 1995, s. 76 i n.; I. Grabowski, Prawo kanoniczne wed³ug nowego w kodeksu,Lwów 1927, s. 129 i n. Zaznaczyæ nale¿y, ¿e wyra¿enia corpus iuris canonici u¿ywano ju¿w pocz¹tkach XV stulecia na oznaczenie: dekretu Gracjana, Dekreta³ów Grzegorza IX, Librisexti i Klementyn. S. Kutrzeba, Historja Ÿróde³ dawnego prawa polskiego, t. II, Lwów – Warszawa– Kraków 1926, s. 93; H.J. Berman, Prawo i rewolucja..., s. 275 przypis 11.19 S.R. Orpheus twierdzi, ¿e wieki IX–XIII to zawstydzaj¹cy okres w historii Koœcio³atak¿e za spraw¹ symonii czynnoœci kap³añskich. S.R. Orpheus, Historja powszechna religij,Warszawa 1929, s. 308. R. Heck pisze o przekupstwie dworu papieskiego, s³yn¹cym wówczasw ca³ej Europie, przytaczaj¹c opiniê na ten temat kronikarza czeskiego z XIV wieku: „Przychylnoœæci tak oka¿¹ w ró¿nych s³owach ³acnie, zw³aszcza kiedy je napisz¹ chytrze i dwuznacznie.Uzyskasz j¹ bardzo ³atwo, gdy zadzwonisz pe³n¹ sakw¹”. R. Heck, Polska w dziejach politycznychEuropy od po³owy XIV do schy³ku XV wieku, [w:] Polska dzielnicowa i zjednoczona.Pañstwo, spo³eczeñstwo, kultura, pod red. A. Gieysztora, Warszawa 1972, s. 314.