pobierz - Uniwersytet Warmińsko - Mazurski

344 Stanis³aw Sagan, Viktoriya Serzhanowastytucja Hiszpanii 5 (art. 4) i Irlandii 6 (art. 7). Inne ustawy zasadnicze szczegó-³owo reguluj¹ symbole narodowe – tak czyni¹ konstytucje Chorwacji 7 (art. 11),S³owenii 8 (art. 6), Ukrainy 9 (art. 20). Natomiast symboli pañstwowych niereguluj¹ ustawy zasadnicze pañstw nordyckich, uwa¿aj¹c je za materiê ustawow¹.Objaœnianiem znaczenia i genez¹ god³a i barw narodowych zajmuj¹ siêpoddyscypliny nauk historycznych: heraldyka, sfragistyka 10 i vexilologia 11 .Zwykle do symboli pañstwowych w œcis³ym znaczeniu zalicza siê god³o,flagê i hymn, w szerszym zaœ s¹ nimi tak¿e dewiza i pieczêæ.God³oPod pojêciem god³a pañstwowego rozumie siê znak graficzny bêd¹cysymbolem pañstwa, nawi¹zuj¹cy zwykle do tradycji historycznej danego pañstwa(narodu). Ów znak graficzny wraz z tarcz¹ herbow¹ stanowi herb pañstwa.God³a pañstwowe maj¹ bardzo star¹ tradycjê, która siêga totemówrodowych, czyli znaków identyfikacji plemiennej.W Europie herby pojawi³y jako rodowe znaki szlacheckie. „Owe znakirycerskie umieszczane by³y niegdyœ na tarczach i proporcach, a z czasem napieczêciach. W XIII wieku jeszcze osobiste, potem przybra³y nazwy i sta³y siêherbami rodzinnymi, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie” 12 . Zwyklebywa³y ustalane wed³ug okreœlonych regu³ heraldycznych. Przypuszcza siê, ¿einspiracj¹ do ich powstania by³o zetkniêcie siê rycerstwa europejskiego zeœwiatem Orientu w okresie wypraw krzy¿owych. Podstawa konstrukcji god³a tokszta³t tarczy rycerskiej, z czasem zaœ dodano do tego koronê, he³m, labry, klejnot,p³aszcz, podpory tarczowe, insygnia w³adzy, ordery, dewizy i zawo³ania 13 .Od XIV stulecia elementy herbu panuj¹cego zaczê³y korespondowaæz herbem ziemi. Z wolna stawa³y siê one symbolem ludzi zamieszkuj¹cych na5 Konstytucja Hiszpanii z 27 grudnia 1978 r., [w:] Konstytucja Hiszpanii, t³umaczeniei wstêp T. Mo³dawa, Warszawa 2008.6 Konstytucja Irlandii z 1 lipca 1937 r., [w:] Konstytucja Irlandii, t³umaczenie S. Grabowska,wstêp S. Sagan, Warszawa 2006.7 Konstytucja Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 r., [w:] Konstytucja Republiki Chorwacji,t³umaczenie T.M. Wójcik i M. Pertyñska, wstêp A. i L. Garliccy, Warszawa 2007.8 Konstytucja Republiki S³owenii z 23 grudnia 1991 r., [w:] Konstytucja Republiki S³owenii,t³umaczenie i wstêp P. Winczorek, Warszawa 1994.9 Konstytucja Ukrainy z 28 czerwca 1996 r., [w:] Konstytucja Ukrainy, wstêp i t³umaczenieE. Toczek, Warszawa 1999.10 Sfragistyka (gr. sphragís – pieczêæ) – nauka pomocnicza historii, zajmuj¹ca siê badaniempieczêci jako Ÿród³a historycznego.11 Vexilologia (³ac. vexillum – sztandar, chor¹giew) – nauka o historii i znaczeniu flag(sztandarów), wyodrêbniona z heraldyki.12 P. Dudziñski, Alfabet heraldyczny, Warszawa 1997, s. 11.13 O zasadach budowy herbu zob. ibidem, s. 15 i n.