Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 83
– Zesario → Xixario: Xixárjo (It.).
– Zezilio, Zezilia, Zezil → Xexilio, Xixilio, Xexilia, Zexili, Xixili,
Xexila, Xexil: Xixíli (Am., Ara.), Xixíljo (Berastegi), Xexíli (Exalar), Xixíliò,
Xixílì (Goi.), Xéxiljà, Xíxilì, Xíxiljò (Lei.), Xexíla, Zexilí (em., Zub.), Xixili Perurena,
Xixili Narbarte, Olajaundiko Xixilio (Goi., Zubi. & Peru., 1998: 13, 202;
em.), Xexil Etchart (em., Aih., He., 2005-I-13, 5).
– Zipriano, Zipri, Ziprien → Xipriano, Xipri, Xiprien: Xiprjáno,
Xípri (El.), Xíprì (Goi.), Xípri (Mado tz), Xiprien Partarrieu (Haz., He., 2004-I-
29, 4), Xipri Arbelbide (Nafarroa Behereko idazlea).
– Ziril → Xiril: Xiril Alvarez (Bes., He., 2004-VII-22, 3).
– Zumar → Xumar: Xumár (Goi.).
Dokumentazioan ondoko hauek opatu ditut:
– Azari → Axari: Asary, Axary, Axiari (Garazi, 1189, Goih., 1966: 169).
– Azeariko → Axeariko: Axearico (Orbaizeta, 1366, LPN, 474). Ikus
Irigoien (1995e).
– Azubele → Axubele: Domino Axubele in Sancti Martini (1068, Leire,
84).
– Basko → Baxko: Baxko. Orpustanek dio (2000: 205) Pascal-en forma
gaskoia den Pascoau Erdi Aroan urria izan dela, baina boladan egon dela
azken denboretan, Baxko i txurarekin. Nik uste dut Basko ere har daitekeela
Baxko horren iturburu tzat (cf. Basco d’Aysa, Iru., 1343, Barr., 152 edo Juan Basco
de Çubia, Lekeitio, 1511, Enríquez et al., 1997, 196. or.). Dauzatek (1988
[1949]: 161) izen etnikoen artean sar tzen ditu Basq, Bascou eta hauen Bascoulés
« txikigarria», Aragon, Breton, Catalan, Navarre eta besterekin batean.
– Garzia, Gasia, Garze, Garzi → Gaxia, Gaxie, Gaxi: Gayssia Arnalt
(1269, DNLO, 55), Gaissia d’Ustia, (Uztari tze, 1311, Goih., 1966: 74), Gassie
de larrenduche (Gixune, 1340, ibid., 36), Gaxia Fuert (Zan., 1363 eta 1367,
Jimeno, 1973: 269 eta 271), Gachia (Iru., 1366, LPN, 547), Gassie de Salaberrye
(Ilharre, 1412-13, CPBN, 82. or.), Gassie d’Ithurrosco (Sarasketa, 1412-13, ibid.,
101). Cf. Gassernaut (Al tzümarta, 1412-1413, CPBN, 82. or.). Goihene txek
(1991: 302) Gassia, Guaxi, Gaxia bil tzen ditu Iparraldean Erdi Aroan.
Zierbideren arabera (1994: 62) Gassie aldaera Garsea / Garcia-ren bilakaera
gaskoiaren fruitu da, eta Orpustanen iri tzian (2000: 210) Gassie Garciaren
aldaera «fonetikoki erromanizatua» dugu. Badirudi bi iker tzaileok hizpidean
daudela eta izan ere horrela dela: cf. Arnaut Gassie (Izpura, 1381, Goih., 1966:
137) = Arnalt Gassie (ibid., 1385, 1387) = Arnaut Gaxie (ibid., 1389) = Arnaut
Garcia (ibid., 1392). Beraz, hipokoristiko baten ai tzinean ez, baizik erdal
bilakaeraren ai tzinean gaudeke hemen. Irigoienek (1995: 25), ordea, Gachia eta
Gaxia dokumentatuak Garcia, Gar tzia, Gasia (< Garzia, iker tzaile honen irudiko)
formen aldaera palatalizatu adierazkor tzat har tzen ditu. Irtenbidea bi iritziak
on tzat har tzea dateke, alegia, ba tzuetan (Gassie, Gaxie) aldaera erdaldun-